BEŞİR FUAD

Osmanlı Devletinin son devirlerinde
yetişen yazarlarından. 1852 senesinde İstanbul’
da/-doğçltt. Babası Hurşid Paşadır. İlk tahsiline
Fâtih Rüştiyesinde başladı. Babasının Adana
Mutasarrıflığına, sonra da Suriye’ye tâyin edilmesi
üzerine Gavit Mektebine gitti. Ailesinin İstanbul’a
geri dönmesi üzerine 1871’de Mekteb-i
Harbiyeye girdi. Okulu bitirdikten sonra hademesıfatıyla Sultan Abdülazîz Hanın sarayında “Yâverân-
ı Hazret-i Şehriyâri” olarak vazifeye başladı.
Bu vazifesi pâdişâhın tahttan indirilmesine kadar
sürdü.
Beşir Fuâd, saraydan ayrıldıktan sonra, Girit
İsyânım bastırmak için gönderilen birliklere gönüllü
olarak katıldı. Burada boş durmayarak İngilizce
ve Almanca öğrendi. İstanbul’a döndükten
sonra 1877-78 Osmanlı-Rus Harbinde görev aldı.
1881’de Kolağası rütbesiyle Harbiye Levâzımâtı
Umûmiye Dâiresinde teftiş heyeti komisyonuna
üye olarak tâyin edildi. 1884’te görevinden istifa
ederek yazarlığa başladı.
Beşir Fuâd, askerlikten ayrıldıktan sonra Cerîde-
i Havâdis Gazetesi’nin başyazarı oldu. Önceleri
bâzı dergilerde tercümeleri yayınlanıyordu.
Gazeteciliğe geçmesi üzerine bu tercümeleri-,
ni kitap hâline getirdi. Haver adlı bir dergi çıkardı
ise de kısa bir süre sonra kapatıldı. Bunun üzerine
Güneş adlı bir dergi çıkarmaya başladı. Güneş
ancak 12 sayı yayınlandı. Daha sonra Cerîdei
Havâdis’in de kapatılması üzerine yazı hayâtını
Tercüman-ı Hakikat ve Saadet’te devâm etti.
Geçirdiği bir bunalım sonucu 5 Şubat 1887’de
kol bileğini keserek intihar etti.
Beşir Fuâd, bütün hayâtı boyunca natüralizm
ve realizmi savunmuş edebiyat târihimizde de hayâliyyun-
hakîkiyyûn tartışmasına pozitivist felsefe
yönünden katılmıştır. Comte, Spencer Diderot
gibi pozitivist, materyalist ve evrimci yazarları
Türkiye’de ilk tanıtan odur. Kur’ân-ı kerîmi yalnızca
Fransızca tercümesinden okuyacak kadar
kendi kültür dünyâsından kopmuş, Osmanlı toplumunun
ilerlemesini batılı materyalist yazarların
fikirilerine bağlamakta görmüştür. Yazı hayâtında
tercümenin (çevirinin) büyük önemi vardır. İlk
çevirileri tiyatro türündeydi. Daha sonraları dil
konusundaki tercümelere önem vermiştir.
Çeşitli alanlarda birçok eser yazmış ve tercümeler
yapmıştır. Bâzı eserleri şunlardır:
1) İki Bebek (Tercüme, piyes). 2) Binbaşıyı
Dâvet (Tercüme, piyes). 3) Bedreka-i Lisan-ıFransevî (Tercüme). 4) Cinayetin Tesiri (Tercüme,
roman), 5) Almanca Muallimi (Tercüme).
6) Beşer: Eserde fizyolojiyi incelemiş, fizik ve
kimyânm hayat ile bağlantısı konusuna ağırlık
vermiştir. Eseri hazırlarken büyük ölçüde Fransız
fizyolojisti Clande Bemard’dan etkilenmiştir. 7)
Voltaire. 8) Miftah-ı Usûl-i Ta’Iim. 9) İntikad:
Muallim Naci ile yazışmalarının toplandığı bir
eserdir. 10) Mektubât: Fâzıl Necib ile yazışmalarının
toplandığı bir eserdir. 11) Victor Hugo.