budun

budun, eski Türklerde aralarında sıkı bir işbirliği ve siyasal bağımlılık bulunan boylardan oluşan birlik. Sözcük çpşitli kaynaklarda değişik anlamlarda da kullanılmıştır. İlk kez yer aldığı Orhun Yazıtları’nda (8. yy) “bodun” biçiminde geçmekte, yerli yabancı, göçebe yerleşik bütün topluluklar için kullanılmaktadır. Burada kavim anlamına gelmek üzere Törük bodun (Göktürkler), Tabgaç bodun (Çinliler) gibi kullanılış biçimlerinin yanında, Oğuz, Ediz, Karluk, Uygur, Kırgız, Bayırku, Tatar gibi farklı büyüklüklerdeki boylardan oluşan Türk topluluklarını nitelemek için de kullanılmış­ tır. Yazıtlarda asıl halk kitlesini belirtmek için “kara kamag”, “kara bodun” ya da yalnızca “bodun” sözlerinin de geçtiği saptanmıştır. Kaşgarlı Mahmud (11. yy) Divanü Lügati’t-Türk’te budun sözcüğünün Çiğil lehçesinden geldiğini belirtip bunu “kavim”, “reaya” ve “halk” biçiminde açıklamıştır. Batılı bilginler ise budun kavramını “people” ve “Volk” sözleriyle karşılamışlardır. 14. yüzyılda Altın Orda ülkesinde ve Harezm’de yazılan bazı Türkçe yapıtlarda E ek sık rastlanmamakla birlikte, “buzun” içiminde geçen bu sözcük “teb’a” ve “halk” anlamında kullanılmıştır. Daha sonraki yüzyıllarda yazılan Türkçe yapıtlarda bu sözcüğe rastlanmamıştır. Budunlar birbirlerinden ayrı topluluklardı. Her birinin ayrı yurtlan ve başbuğları vardı. Toprakları­ nın genişliğine ve nüfuslarına göre başlarında yabgu, şad, ilteber gibi unvanlar taşıyan yöneticiler bulunurdu. Orhun Yazıtlan’nda adı geçen ve çoğu Göktürk Kağanlığı içinde yer alan budunlar, yılda bir kez armağanlar göndererek kağana bağlılıklarını bildirirler, savaş sırasında da kağanın ordusuna asker gönderirlerdi. Kağanlar, kendilerine bağlı budunları çoğu kez merkezden atadıkları yöneticiler aracılığı ile denetim altında tutarlardı. Budweis bak. Ğeske Budejovice Buea, Fransızca b o u e a , Afrika’nın ortabatı kesiminde, Kamerun’un Güneybatı (SudOuest) eyaletinin merkezi. Fako ilinde (departement) yer alan kent, denizden 900 m yükseklikte, Kamerun Dağının gü­ neydoğu yamacında kurulmuştur. 1884- 1919 arasında Alman Kamerunu’nun baş­ kenti olan Buea’da ilk misyonerlerden ve sömürge döneminden kalma birçok tarihsel yapıt vardır. Aralarında Başbakanlık Konutu (1902), eski Yönetim Binası, Bismarck Çeşmesi, Yerli Yönetim Okulu (1902-04) ve Alman Mezarlığı da (1911) bulunan yapılar bugün de korunmaktadır. 1922’de, Güney Kamerunlar’dan sorumlu İngiliz komiserli­ ğinin merkezi yapılan Buea, bugün dokuma, inşaat ve kereste sanayilerinin bulunduğu bir yönetim ve ticaret merkezidir. Yakınlarda, Kamerun Kalkınma Kuruluşu’ na ait yağ palmiyesi ve kauçuk plantasyonları vardır. Turizm de önemli bir gelir kaynağıdır. Bir havaalanı, karayolları ve hastanenin yanı sıra, Yaounde Üniversitesi Sanat Bölümü kampüsü de buradadır. Nü­ fus