Çalıkuşu

Reşat Nuri Güntekin’in ilk ro-mam (1م(22و Feride adındaki bir genç kı-zın günlüğünden meydana gelen bu roman yazarın en tanınmış eseridir. Son yıllar-da 16. baskısı yapıldı. Neşesi ve muzip-ligi dolayısıyle Çalıkuşu diye anılan Fe-ride, annesinin ölümünden sonra Istan-bul’daki bir fransız okulunda yatılı olarak okur; uzaklardaki subay babasından da ay-rı, tatillerini yanlarında geçirdiği teyzesinin oğlu Kâmuran ile sevişir. Düğün geeesinde, nişanlısının başka bir kadınla ilgisi oldu-ğunu öğrenince evden kaçar, uzun süre öğ-retmenlik göreviyle Bursa, Çanakkale, İz-mir, Kuşadası gibi şehirlerde çalışır. Ken-dişini korumak isteyen doktor Hayrullah Bey ile şeklen e^l؟nir; onun ölümünden son-ra geldiği teyzesinin evinde, Hayrıdlah Beyin göndermiş olduğu hatıra defterini okuyan Kâmuran ile barışır ve evlenir. Çalıkuşu, bir genç kızın onurunu kurtarma yolun-daki romantik direnişini konu edinen ba-sit örgüsü içinde, ilk Anadolu romanları-mızdan biri oldu. Köy ve kasaba gerçek-lerimizi Feride’nin gözlemleriyle verir. Ken-disi de bir öğretmen olan yazar, yaşadığı ve çalıştığı yerlerin hayatını gerçekçi kale-miyle dile getirir. Böylece Çalıkuşu, konu-larını İstanbul dışından almağa başlayan millî edebiyat akımının «memleketçi» eser-terinden biri sayıldı, içtenliği, duygululuğu, gerçekçiliği ve temiz diliyle en çok okunan romanlarımızın başında gelir; ‘
onurlu, çalışkan, dürüst ve faziletli kişili-ğiyle Feride, türk romanının en canlı tip-terinden biridir. (M)
Ç^LIKUŞUGİL^ER blş. çoğl. i. Ku| fa-milyası. ötegengillere yakın olan, hattâ ÇO-ğu zaman onlara bağlanan bu familyadaki kuşların örnek tipi çalıkuşudur (regulus).