çapraz kuzen,

dayı ya da hala çocuğu.
Antropologlar, birinci dereceden kuzenleri
teknik düzeyde ayrı ayrı sınıflandırırlar. Bir
kişinin baba soyundan kuzenleri babayanlı,
anne soyundan kuzenleri de anayanlı olarak
nitelenir; teyze ya da amca çocuklan paralel,
hala ya da dayı çocukları ise çapraz
kuzenler sayılır.
İngilizcedeki kuzen (cousin) sözcüğü, bu
dört tür ilişkiyi de belirtir. Ama bazı diller
paralel kuzenler ile çapraz kuzenleri ayn
kategorilere yerleştirir; bu durumda paralel
kuzenler için kullanılan terimler genellikle
erkek ve kız kardeşler için kullanılanlarla
aynıdır. Az sayıda dil ise, paralel kuzenlerin
hepsini tek kategoriye yerleştirirken, babayanlı
çapraz kuzenleri anayanlılardan ayınr.
Bir başka dil grubu da dört tür kuzenin her
biri için, yanı babayanlı çapraz kuzenler,
babayanlı paralel kuzenler, anayanlı çapraz
kuzenler ve anayanlı paralel kuzenler için
ayrı sözcükler kullanır.
Bazı toplumlar birinci dereceden kuzenler
arasında evliliği ideal sayar. Ama çoğunlukla
paralel kuzenler arasında evlilik yasak
akraba ilişkisi (ensest) tanımına girerken,
çapraz kuzen evliliği yeğlenir, hatta kimi
zaman zorunlu tutulur. Buna karşılık, çok
az örnekte de olsa tam tersi tercihler geçerli
olabilir. Öte yandan çapraz kuzenle evlilik
özellikle yeğlense bile toplumda bu tür
evliliklere çok rastlanmayabilir. Veraset,
miras ve ikametle ilgili yerel geleneklerin de
evlilik kararlan üzerinde etkisi vardır. Çapraz
kuzen evlilikleri, çoğunlukla çapraz
kuzenlerin anne ve babalarının klanını bir
arada tutmanın aracıdır.