Carter, Jimmy

Carter, Jimmy
ABD’li devlet adamı (Plains, Georgia 1924). ABD Denizcilik
Akademisi’ni mühendis olarak bitiren Jimmy
Carter (asıl adı James Earl Carter Jr.’ dır), Deniz Kuvvetlerinde
nükleer denizaltıların yapımında çalıştı. Babasının
ölümünden sonra istifa edip (1953), ailenin geniş
yerfıstığı tarlalarının yöneticiliğini üstlendi. Demokrat
Parti’den Senatörlük (1962-1966), Georgia valiliği
(1971 -1975) yapıp, G. Ford’a karşı Demokrat Parti’den
aday gösterildiği 1976 seçimini kazanarak, ABD başkanlığına
seçildi.
Başkanlık dönemi. Carter’ın başkan seçilince karşılaştığı
en ciddi sorunlar, Vietnam Savaşı ve Watergate öncesine
oranla, parti disiplinine ve başkanın siyasetine çok
daha duyarlı davranan Kongre’yle görüş ayrılıkları oldu:
Yeni ulusal enerji siyasetiyle ilgili girişimleri, Kongre’de
birçok değişikliğe uğradıktan sonra, hiç kimseyi
hoşnut etmeyen sıradan kararlara dönüştürüldü; ¡sağlık
hizmetlerini yenileştirme tasarısı da Kongre tarafından
geri çevrildi.Başkanlığının ikinci yılında, halkın sarsılmaya başlayan
görevini Panama Kanalinın denetiminin Panama’ya
devredilmesiyle ilgili kararıyla yeniden kazanıp,
kişisel girişimleri sonucunda İsrail ve Mısır arasında 26
Mart 1979’da barış antlaşması imzalanmasını,
SSCB’yle 18 Haziran 1979’da Stratejik Silahların Sınırlandırılmasına
ilgili anlaşmanın (Salt II) imzalanmasını sağladı (ama bu antlaşma, ABD senatosu tarafından
onaylanmadı).
1980’de Afganistan’ın Sovyet birlikleri tarafından işgaline
sınırlı bir ticaret ambargosuyla ve Moskova’daki
1980 Olimpiyatlarina ABD sporcularının katılmamasıyla
yanıt verip, 24 Nisan 1980’de İranlıların rehin aldıkları
ABD’lileri kurtarmak için girişilen harekâtın başarısızlıkla
sonuçlanması üstüne, kamuoyunun büyük
tepkisiyle karşılaştı (Dışişleri bakanı Cyrus Vance de istifa
etmek zorunda kaldı).
1981 ‘de toplumsal programlardan çok askerî harcamalara
ağırlık vermesi sonucu, partisi içinde de ciddi
bir muhalefetle karşı karşıya kalıp, yönetiminin son
ayında, İran’la görüşmeler sonucunda Tahran’daki rehinelerin
serbest bırakılmasına karşın, 4 Kasım
1980’deki başkanlık seçimlerinde, Cumhuriyetçi Parti
adayı Reagan karşısında ağır bir yenilgiye uğradı. Görevini
devrettikten sonra,Emory Üniversitesinde ders
verip, birkaç kitap yayınladı : Why Not the Best?(Neden
En İyisi Olmasın?, 1975), Keeping Faith (Sadık Kalma,
1982), Negotiations (Görüşmeler, 1984), An Outdoor
Journal (iv Dışı Günlüğü, 1988). Mayıs 1988’de, Panama’daki
seçimlere ABD gözlemcisi olarak gönderildi