ÇEKİRGE

ÇEKİRGE (Locusta); Alm.Heuschrecke (f),
Fr. Sauterelle (f), İng. Locüst, Familyası: Locustidae,
Açrididae, vs. gibi çeşitleri vardır. Yaşadığı
yerler: Sıcak bölgelerde . Tarla, çayır ve su
kenarlarında rastlanır. Özellikleri: Arka bacakları
uzun ve sıçrayıcı özelliktedir. Ekinler için zararlıdırlar.
Göçmen olanları, 5-6 cm veya daha
uzunları vardır. Ömrü: Dört ay Radardır. Çeşitleri:
Tarla, yeşil, değnek, İtalyan, Mısır, Afrika göçmen
çekirgesi en meşhurlarıdır.
Düzkanatlılar (Orthoptera) takımına bağlı böcekler.
Ağız parçaları kesici ve çiğneyici olup,
çoğunlukla nebâtî, bâzan da hayvânî maddelerle
beslenirler. Uzun yapılı başlarının yanlarında bir
çift iri petek göz ve alınlarmda üç adet basit (osel)
göz vardır. Bir çift olan antenleri, bâzılarında kısa,
bâzılarında uzun olup, dokunma ve kokuya
duyarlı kıllarla bezenmiştir. Çok uzak mesâfelerden
rüzgârın getirdiği nebâtî besinlerin kokularını
alırlar. Üç parçalı göğüs kısımlarının her bölümünden
bir çift bacak çıkar. Kanatlar da göğsün
son iki halkasında yer alır. Üç çift bacağın ilk iki
çifti yürümede, iri ve daha güçlü olan son çifti
sıçramada kullanılır. Üst ön kanatlar dar, derimsi
yapıda olup, geniş ve zar şeklinde olan alt kanatları
örterek korurlar. İstirahat hâlinde, uçmaya yarayan
alt kanatlar, yelpâze şeklinde üst kanatların
altında katlanır. Karın kısmının (abdomen) her iki
yanında solunum borularının (trakea) açıldığı nefes
delikleri vardır. Kamın her iki yanında zardan
meydana gelen bir çift işitme organı vardır. Dişilerin
karın ucunda yumurtlama borusu (ovipozitör)
bulunur. Erkeklerde ise, ses çıkarma organı bulunur.
Bâzıları arka bacaklarını ön kanatlara sürterek
ses çıkarırlar. Bâzıları da ön kanatları birbirine
sürterek dişilerini çağırırlar.
Tarla çekirgeleri, yeşil çekirgeler, kara çekirgeler
yaygındır. Genellikle bitkiden bitkiye sıçrayarak
beslenirler. Fakat yiyecek azalırsa, uzun
mesâfelere uçarak göç ederler. Bulut hâlinde 2.000-
2.500 km uzaklara gidebilirler. Gemilerin üstüne
yağdıkları görülmüştür. Çekirge salgını zirâatte
büyük âfetlere yol açar. Kondukları alanları birkaç
dakika içinde çöle çevirirler. Aradıkları yeşil yiyecekleri
bulamazlarsa, pamuk ve yünlü elbise,
korkuluk, hattâ ahşap evlerin çatlak yerlerine saldırır;
atın kuyruk ve yelesini yerler. Afrika’da çıplak
çocukları kemiklerine kadar kemirdikleri olmuştur.
Saatte 16 km hızla uçarak, bir uçuşta, 12
saat havada kalabilirler. Çekirge âfetleri milletlerarası
mesele hâline gelmiştir. Çekirge bulutları radarla
gözlenerek, uçaklarla havadan ilâç püskürtmek
sûretiyle korunulmaya çalışılmaktadır.
Çöl çekirgesi (Schistacerca gregaria) milletlerarası
öneme sâhiptir. Bu çekirge, Batı Afrika ve
Hindistan-Pakistan sınırında çoğalarak göç eder.Batı Afrika’dan göç edenler Senegal-Sudan üzerinden
Yemen’e ulaşır. Hindistan-Pakistan sınırında
çoğalanlar, Kuzey Afrika, Ortadoğu, İran ve Rusya’ya
yayılır. Bu çekirge memleketimize Sûriye ve
Irak sınırından girer. Önceleri 8-15 yıllık aralarla geldikleri
halde, şimdi hemen hemen her yıl gelmektedirler.
Türkiye’de Birinci Dünyâ Savaşı sırasında
batı bölgelerini istilâ eden göçmen çekirgelere karşı
yapılan mücâdelede, 430 ton çekirge yumurtası ile
1200 ton çekirge toplanarak yok edilmiştir. Bunlara
karşı ilâçla mücâdele, uçar hâle gelmeden yapılırsa
daha başarılı olur. Son yıllarda ilâçlara karşı da
mukâvemet kazanmışlardır. Eskiden uygulanan engellerle
durdurma metodu hâlen uygulanmaktadır.
Çinkodan veya kaygan çitten yapılan engellerin ön
kısmı hendek şeklinde kazılmaktadır. Alçaktan uçan
çekirge sürüsü engele çarparak hendeğe düşmekte
ve köylüler tarafından üzeri hemen toprakla kapatılmaktadır.
Afrikada bâzı bölge köylüleri, mahsullerini
yiyen bu çekirgeleri kızartarak yemekte veya
kurutarak kışa saklamaktadırlar.
Çekirgelere ilkbaharla sonbahar arasında rastlanır.
Sonbahar sonunda dişi çekirge vücudunun
arka kısmında uzayabilen yumurtlama borusuyla
toprakta delik açar. 70 kadar prinç iriliğinde yumurtabırakır. 4 aylık ömrünün son haftasında üç defâda
200 kadar yumurta yumurtlar. Bu yumurtalar kışı
toprakta geçirerek ilkbahar ve yazın başlangıcında,
34°C sıcaklıkta 11 gün içinde açılırlar. Yumurtadan
çıkan “nimfa” denen genç çekirgeler toprağı dışarı
atarak çıkarlar. 9 mm kadar uzunlukta olup, birkaç
defâ deri değiştirerek büyürler. Nimfalar her ne
kadar anne ve babalarına benzerlerse de kanatsızdırlar.
İkinci deri değişiminden sonra kanatlar çıkmaya
başlar. Çoğu çekirge beş defâ deri değiştirir.
Yumurtadan çıkan yavru birkaç gün bitkiyle
beslendikten sonra, aktifliği azalarak bir dala sımsıkı
tutunur. Dış iskeleti ensesinden çatlayınca
genç çekirge yumuşak vücudunu dışarı çıkarır.
Gerinerek bir miktar uzar. Yeni iskeleti meydana
gelinceye kadar kendisini bitkiler arasında gizler.
Deri değişimleri dört beş gün aralıklarla olur. Çekirgelerin
çoğu bir ay içinde deri değişimini bitirir.
Fas çekirgesi 45 günde erginleşir.
Döllenmemiş yumurtalardan (partenogenez)
üreyen çekirgeler de vardır. Bu durum daha çok
değnek çekirgelerinde görülür. Böyle yumurtalardan
dişi yavrular çıkar. Genç çekirgeler, bâzı sinek
ve arılar, kurbağa, yılan ve birçok kuş için
aranan yiyecektir. Kuşların insanlara faydalı oluşunun
bir sebebi de, bu gibi birçok zararlı böcekleri
ve çekirgeleri yemesidir.