CIA (Central Intelligence Agency)

CIA (Central Intelligence Agency);

ABD’nin merkezî haber alma ve haber verme teşkilâtı. İngilizce Central Intelligence Agency’in baş harfleri alınarak kısaca (CIA) denir. İkinci Dünyâ harbinden sonra kurulmuştur (1947). ABD’de istihbârât ve karşı istihbârât faaliyetleri, Federal Soruşturma Bürosu, ordu ve donanma tarafından yürütülüyordu. Bunda bilgi tekrârı, faaliyetlerin dağınıklığı, rekâbet gibi mahzurlar düşünülerek, 1942’de, başkan Rooswelt tarafından (OSS) kuruldu. (OSS) İkinci Dünyâ Harbi sırasında düşman topraklarında karşı propaganda ve yanlış yönlendirme işlerini yürüttü. Düşman gerisinde sabotajlar ve tahrib eylemleri yaparak ABD birliklerine olan direnişleri kırmaya çalıştı. 1945’te dağıtılan OSS’nin yerine, başkan Truman tarafından 1946’da istihbârât işlerini birlik berâberlik içinde yürütmek için, Merkezî Haber Alma Grubuyla, Millî Haber Alma İdâresi kuruldu. 1947’de Kongre, Millî Güvenlik Konseyi ile (NCS) bu konseyin yönetimi altında çalışmak üzere (CIA) kuruldu. CIA, NSC’ye millî güvenliği ilgilendiren konularda bilgi toplayıp verecek, elde edilen bilgileri değerlendirdikten sonra, hükümetle ilgili yerlere ulaştırılmasını sağlayacaktı. CIA; NSC’nin vereceği emirler doğrultusunda, güvenlikle ilgili istihbârât işlerini yerine getiriyordu. Değişik kesimlerden seçilen CIA yöneticileri arasında, ABD’ye başkanlık yapan George Bush da bulunmaktaydı.
CIA dört müdürlük hâlinde çalışmaktadır.

1. Haberalnıa Müdürlüğü: Her türlü haber alma aracı ile bilgi toplama, câsusluk faaliyetlerini yürütür. Gizli olarak yapılan istihbârâtı değerlendirir. Havadan çekilen (uydu, tayyâre vs.) resimleri, radyo, telefon, televizyon, telgraf, telsiz gibi ulaştırma araçları ile toplanan bilgileri değerlendirir. Bu değerlendirmeler, raporlar hâlinde, ilgili makamlara gönderilir.

2. Harekât Müdürlüğü: Gizli operasyonları yürütür.

3. Bilim ve Teknoloji Müdürlüğü: Teşkilât elemanlarını, son teknolojik gelişmelerde eğitmek, kullanmasını Öğretmek. Kullanılan araçları geliştirmek, Yapılan operasyonlara bilimsel ve teknik destek sağlamak, bu kısmın vazifesidir.

4. Yönetim Müdürlüğü: Teşkilât personelinin, toplanan bilgilerin, tesislerin güvenliğini sağlar.

CIA’nın şimdiye kadar başka devletlerde bir çok operasyon yaptığı meydana çıkarıldı. Bütün bu işleri yapabilmek için, CIA’ya geniş bir maddî imkân tahsis edilmektedir. Kadrolarında devamlı memur şeklinde on altı bin kişi (tahmînî) çalış- ‘ maktadır. Ayrıca gayri resmî yüz binlerce kişiyi menfaat temin ederek kullanmaktadır. CIA’nın faaliyetleri çeşitli dedikodulara sebeb olduğundan son yıllarda Kongrede durumu incelenmiş ve Pike Raporu hazırlanıp açıklamalar yapılmıştır. Bâzı devlet başkanlarını, devlet ileri gelenlerini sûikast düzenleyerek öldürtmek, ülkeler içinde bâzı etnik grupları teşvik ve tahrik ederek karışıklıklar çıkarmak, hükümetleri devirmek gibi işleri CIA’nın yaptığı ortaya çıkarılmıştır. Bunlardan bâzılarının da ABD başkanlarının emriyle gerçekleştirildiği tesbit edilmiştir. CIA, ABD siyâsetinde olduğu gibi, bütün dünyâ ve özellikle Orta Doğuda daha büyük faaliyet gösterir.