ÇİFTKANATLILAR

ÇİFTKANATLILAR (Diptera=Sinekler);
Alm. Zweiflügler, Fr. Dipteres , İng. Flies. Böceklerin
kanatlılar (Pterygota) alt sınıfının bir takımına
verilen ad. Bunlara “ikikanatlılar” da denir.
İnce yapılı veya tıknaz yapılı böceklerdir.Hareketli
başları ince bir boyunla gövdeye (toraks)
bağlıdır. Bir çift antenleri kıl gibi ince uzun veya
kısadır. Erginlerde ağız “delip emici” tiptedir. Nâdir
olarak bâzılarında “yalayıcı emici” tiptedir.
Başlarında iki petek göz ve üç basit (osel) göz
bulunur. Bir karasineğin petek gözlerinde 4000, at
sineğinde 6000 osel göz vardır. 360 dereceye yakın
bir görüş alanı olup, en ufak hareketi fark
ederler.
Gövdeleri üç bölümlü olup, her birinden bir
çift bacak çıkar. Diğer bütün böcekler gibi altı
bacaklıdırlar. Ayak uçları iki çengelli ve iki tüy
yastıklıdır. Tüy yastıklar vantuz gibi yapışma özelliğine
sâhiptir. Çengeller ve tüy yastıklar sâyesinde
cam ve tavan gibi düz zeminlere rahatça tutunur
ve yürürler. Sâdece birinci çift kanatları gelişkin
olup, arka kanatların yerinde bir çift tokmakçık
mevcuttur. Halter adını alan bu tokmakçıklar
uçuş esnâsında dengeyi sağlarlar. Yön değiştirmede
de rol oynarlar. Geniş olan ön kanatlar
cam gibi şeffaf ve damarlıdır.Uçuş esnâsında kanatlar
vızıltı hâlinde ses çıkarırlar. Arka kanatların
tokmakları da titrer.
Dişi sineklerin karın kısmının (abdomen) sonunda
yumurta koyma borusu bulunur. Başkalaşım
(metamorfoz) tamdır. Yumurta, larva, pupa ve
ergin devreler birbirini sırasıyla tâkip eder. Yumurtadan
çıkan larvaların (tırtıl) bacaksız oluşu
tipiktir. Çoğunda larvalar, başsız ve gözsüzdür.
Başlı olanlarında gözler, antenler ve çiğneyici
ağız organları vardır. Çoğunda pupalar fıçı şeklinde
ve hareketsizdir. Dişilerin çoğu yumurtlayıcı
(ovipar)dır. Bir kısmında yumurtalar vücut
içinde larva ve pupa dönemine kadar gelişerek doğururlar.
Böyle doğuruculara “larvipar” veya
“pupipar” denir.Çift kanatlılar dünyânın her tarafına yayılmıştır.
100.000’e yakın türü bilinir. Birçok hastalık
mikroplarını taşıdıkları için zararlıdırlar. Evsineği,
karasinek, atsineği, kirazsineği, evsivrisineği,
sıtma sivrisineği, çeçesineği ve tatarcık bu takımın
en çok bilinen türleridir.