ÇIĞ

ÇIĞ; Alm. Lawine (f), Fr. Avalanche (f), İng.
Avalanche. Yüksek dağların tepesinden kopup
eğimi fazla yamaçlardan yuvarlanarak büyük
kütleler hâline gelen kar yığınları, dağlardan kopup yuvarlanan buz parçaları veya kütle hâlinde
kayan karlar. Bunlar, senenin hemen hemen aynı
mevsiminde meydana gelir ve umûmiyetle
çığ oluğu denen yolları tâkip ederek önlerine
rastlayan ağaçları söküp binâları yıkar. Bağ, bahçe
gibi yerleri tahrip eder. Hatta can kaybına sebeb
olurlar. Türkiye’de Cilo, Munzur, Zigana
vb. yüksek dağlarda, İsviçre’nin sarp dağlarında
bunlara çok sık rastlanır. Çığlar bâzan o kadar
çok büyük yığınlar meydana getirirler ki, hacimleri
yüzbin metre küpü geçer. Bâzan bir milyon
metre küpü geçenlere de rastlanır. Geçmişte
ağaçları söküp, evleri yıkan ve can kaybına yol
açan pekçok çığ hâdisesinin neticesinde insanlar
bunların tehlikesinden korunma çârelerine başvurmuşlardır.
Bu gâyeyle yüksek duvarlar yapılmış,
karların koptuğu ve çığların başlangıç
yerleri kazıklarla, toprak yığınlarıyla kaplanarak
kaymaya karşı engeller teşkil edilmiştir.Ormanlık
yerlerde kazıkların çürüyüp kaybolmasına
karşı fidanlar dikilerek onların yerine geçmesi bile
sağlanmıştır.
Çeşitli tahribâta yol açan çığların teşekkülünün
pekçok sebebi vardır. İlkbahar yağmurları,
dağların tepesinden eteklerine doğru esen rüzgârlar,
karların erimeye başlaması, gök gürlemesi
gibi ses titreşimleri çığın başlaması için birer
sebeb olabilirler. Sıcak havalarda eriyerek
donan karların üzerine sonradan yağan toz hâlindeki
karların, donmuş tabaka yüzünden kolay
kayması, kuru kar çığları diye adlandırılan çığların
ana sebebidir.
Bu çığların tesiri kar kütlesinin kaymasına
dayanır. Asıl çığ diye adlandırılan ve karların erime
zamânı hâsıl olan çığlar ise, kar altındaki taş ve
toprakları da berâberinde toplayarak büyük yığınlar
meydana getirirler. Önlerine rastlayan ağaç,
binâ gibi her türlü engeli tahrip ederler. Yüksek
dağlarda bulunan buzlardan kopan büyük buz parçalarının
meydana getirdiği buz çığlarının da buna
benzer tahrib edici tesirleri vardır.