ÇIKIK

ÇIKIK; Alm. Verrenkt, Fr. Déboité, luxation,
İng. Dislocateda, luxation. Bir eklemi meydana getiren
bağ ve kemiklerin arasındaki yapısal ilişkinin
bozulması. Eklem yüzeylerinin birbiriyle hiç temâsı
kalmamışsa tam çıkıktan, yüzeylerin temâsı
kısmî olarak devâm ediyorsa yarı çıkıktan söz edilir.
En çok çıkıklar, omuz, kalça, diz, dirsek gibi
geniş hareketli eklemlerde olur. Ayak ve el bileğinde
çıkık seyrek görülür.
Sınıflandırılması:
1. Doğuştan olan çıkıklar: Sık görülen bir
şekli doğuştan kalça çıkığıdır. Diz eklemi çıkığı da
görülebilir.
2. Hastalıklara bağlı çıkıklar: Eklemlerde iltihâbî
hâdiselere ve tümörlere bağlı çıkıklar görülebilir.
Müzmin eklem iltihaplarında eklem kapsülü
çok zayıflar ve ufak bir zorlamayla dahi çıkık
olabilir.
3. Felçlere bağlı çıkıklar: Kasların felci sonucu
eklemin dayanıklılığı bozulur, çıkık yavaş yavaş
gelişir. Çocuk felci ve beyin felcinde bu tip çıkıklar
görülür.
4. Darbe ve zorlamalara bağlı (travmatik)
çıkıklar: Darbeler sonucunda olur. En sık omuz
eklemlerinde görülür.
5. Tekrarlayan çıkıklar: İyi tedâvi edilmeyen
çıkıklarda, zamanla eklem etrâfındaki yumuşak
dokular tam iyileşmediği için eklem kapsülündebollaşma olur. Bâzı pozisyonlarda çıkık olur. Hasta,
çıkığı kendisi yerine koyar.
Çıkıklarda eklem içinde kan, sıvı birikir. Kıkırdak
dokusunda harabiyet olur. Dizde menisküslerde
yırtık olabilir. Eklemi meydana getiren kemiklerde
kırık olabilir. Eklem kapsülü zedelenebilir,
kopabilir. Damar sinir ve kas harâbiyeti olabilir.
Dirsek ve diz eklemi çıkıklarında sinir, damar
zedelenmesi sık görülür.
Çıkık olan bölgede ağrı ve hareket kısıtlılığı en
başta gelen belirtilerdendir. Çıkık olan eklem şişer,
ısı değişikliği olur. Eklem etrâfmda his kusuru, dolaşım
bozukluğu olabilir.Hastaya grafiler çektirilerek
teşhis konur.
Çıkıkların tedâvisi âcildir. Her geçen sürede,
çıkık olan bölgenin dolaşımı bozulabilir. Eklem kıkırdağının
beslenmesi bozulur. Yumuşak doku yapışıklıkları
çıkığın tedâvisine engel olabilir. Yumuşak
dokuların iyileşmesi için çocukta 2-4, büyükte
4-6 hafta eklemin hareketi engellenir. Bunun
sonucunda eklemde sertlik olabilir.
Çıkığın yerine konulması, hekim tarafından
çıkığın şekline göre yapılır. Bâzı durumlarda çıkık,
ameliyatla yerine konulur. Düzeltilen eklem bandaj
veya alçı ile yerine tesbit edilerek bir süre oynatılmaz,
zorlanmaz, daha sonra ekleme eski hareketliliği
kazandırılmaya çalışılır. Çıkıklar ilerde
kas ve eklemlerde kireçlenmelere sebeb olabilirler.
Doğuştan kalça çıkığı erken dönemde fark
edilirse bebeğin altına bol ara bezi konularak düzeltilebilir.
Aksi takdirde tedâvisi zor ve uzun sürelidir.