Cinsel birleşme

cinsel birleşme, c i n s e l Il I ş k İ , c i n s e l t e m a s
ya da ç i f t l e ş m e olarak da bilinir, insanda ve
üstün yapılı hayvanlarda, erkeğin üreme
organının dişinin üreme yoluna girmesiyle
gerçekleşen üreme eylemi. Bu eylem tam
olarak gerçekleştirildiğinde, erkeğin vücudundan
dişininkine geçen sperma hücreleri
dişi yumurtasını döller ve sonuçta yeni bir
canlı oluşur (iç döllenme). Buna, karşılık
bazı omurgalılarda, örneğin.balıklarda, dişi
yumurtalarını suya bırşkır ve erkeğin döktüğü
spermalar bu yumurtaları vücut dışınd,
a döller (dış döllenme).
İç ‘döllennjenin gerçekleşebilmesi için,
canlının anatomik ve fizyolojik açıdan uygun
bir .düzeye ulaşmış -olması gerekir,
insanda, erkeğin kamışı (penis) hem boşaltım,
hem üreme organıdır. Cinsel birleşmenin
başlangıcındaki uyarılma evresinde, kamışı
besleyen kan akımının geçicj bir süre
için artmasıyla, kamış büyüyüp dikleşir
(ereksiyon). Normalde yumuşak ve gevşek
bir organ olan kamış, tıol nektarda kanı
dokularında tutarak yeterince büyüyüp
sertleşmedikçe, dişinin üreme yoluna kolayca
giremez. Cinsel birleşme, orgazm aşamasında
doruk noktasına ulaşarak sona erer.
Bu aşamada erkek, dişinin yumurta hücresiyle
birleşerek onu dölleyecek olan sperma
hücrelerinin yanı sıra hücre besinlerini, su,
tuz ve metabolitleri içeren ersuyunu (meni)
dişinin dölyoluna (vajina) boşaltır. Erkeğin
cinsel etkinlikte bulunabilme ve ersuyu
üretip .salgılayabilme yetisi, vücudunda bulunan
androjen hormonlarına bağlıdır. Dişinin
üreme sisteminin dış deliği dölyoluna,
dölyolu da yumurtanın döllendiği ve içinde
dölütün geliştiği kalın duvarlı, armut biçiminde
bir organ olan dölyatağına (rahim)
açılır. İnsanda, cinsel uyarılma ve birleşme
sırasında bir dizi fizyolojik olay gerçekleşir.
Bu olaylar, uyanlma, plato, orgazm ve
gevşeme-gibi birbirini izleyen dört evrede
toplanır. Bu temel kalıp, özgül cinsel uyarandan
bağımsız olarak, her iki cinste de
birbirine benzer.
Vücudun- cinsel etkinliğe hazır duruma
geldiği uyarılma evresinde kaslar gerilir,
kalp atışları hızlanır, cinsel organlara giden
kan miktarı arttığından erkeğin kamışı dikleşir,
kadının ise klitorisi (bızır) şişerek
büyür; gene kadında, kamışın kolayca girebilmesi-
için dölyolu duvarları özel bir salgıyla
kayganlaşır ve-dölyolunun içi genişler.
Plato evresinde kaslardaki kasılma sürer,
soluklar daha da sıklaşır; erkekte kamış başı
şişer, erbezleri (testis) büyür; kadında dölyolunun
dış bölümü kasılır ve klitoris i£eri
çekil;/.
Orgazm evresinde*, daha, önceki esrede
gerilmiş olan kaslar ve sinirler birkaç saniye
içinde gevşer. Bu evrede, kadının* dölyolu
ritmik olarak kasılırken, erkeğin kamışı da
gene ritmik kasılmalarla ersuyunu dölyoluna
fışkırtır. Bunu izleyen ve bazen saatlerce
süren, gevşeme evresinde vücut yavaş yavaş
dinlenme durumuna döner; kamış küçülerek
normal boyutlarını, dölyolu ve kadının
öbür cinsel organları da uyarılmadan önceki
durupıunu.alır. Gevşeme evresinde erkek,
birkaç dakika ;ıe birkaç saat arasında değişen
bir ölii .döneme girdiğinden yeniden
uyanlamaz; .pysa diş; için böyle bir dönem
söz konusu değildir, ve gevşeme evresinin
herhangi bir anında kolayca yeniden uyanlabilir.
Bazı hayvanlar, örneğin koyunlar ve göçmen
kuşlar,, yalnızca belli bir mevsimde
çiftleşirlej. Üreme mevsiminde, erjceğin ve
dişinip .vücudunda üreme sistemini çiftleşmeye
hazırlayan hormonlar oluşmaya başlar.
Öbür dönemlerde bı» hormonların kandaki
düzeyi azaldığından, hayvanları üreme
ve döllenme yetilerini yitirdikleri gibi çiftleşme
isteği de duymazlar.