Çiştiye

Çiştiye, Hindistan ve Pakistan’da yaygın
bir İslam tarikatı. Hindistan’da fakir tarikatı
ya da kastı olarak da bilinir. Adını
kurucusu Suriyeli Ebu İshak’ın Horasan’da
yerleştiği Çişt köyünden alır.
Hindistan’a ’12. yüzyılda Muineddin Çişti’
nin getirdiği Çiştiye, ülkenin en yaygın
tarikatlarından biridir. Varlığın birliği (vahd’et-
i vücut) ilkesine tarikatın özellikle kuruluş
döneminde büyük önem veriliyordu.
Çiştiye mensupları bütün dünya nimetlerinden
vazgeçerek* kendilerini, yalnızca Tarin’
yı düşünmeye, onun için yaşamaya adarlardı.
Devletle hiçbir ilişkiye izin verilmek, mal
mülk edinme hoş görülmezdi. Tann’mn
adlarının açık (cehri) ve gizli (hafi) zikri,
Çiştiye tarikatının temel kurallarından biriydi.
Çiştiye mensuplan barışçıydılar. Kuruluş
döneminin bu ilkelerine bugün de
saygı gösterilmekle birlikte, günümüzde
tarikat içinde mülk sahipliği gibi bazı sapmalara
daha hoşgörüyle bakılmaktadır.
Çiştiye tarihinde Büyük Şeyhler dönemi
olarak bilinen 1200-1356 arasında Racputana,
Pencap ve Uttar Pradesh’te merkezî bir
dergâhlar ağı kuruldu. 14. yüzyıldan sonra
bu dergâhlarda, tarikatın çeşitli kolları orataya
çıktı. Bunlardan en yaygın olanlar
15. yüzyılda Rudevli’de kurulan Sabiriye
kolu ile 18. yüzyılda Delhi’de Şah Kelimullah
Cihanâbadi tarafından canlandırılan Nizamiye
koludur