Cocceius, Johannes

Cocceius, Johannes, Almanca j o h a n n e s
c o c h ya da k o c h (d. 9 Ağustos 1603,
Bremen – ö. 5 Kasım 1669, Leiden, Felemenk),
Felemenkli ilahiyatçı, Kitabı Mukaddes
uzmanı ve yazar. Reform Kilisesi’
nin savunucusu, Tann ile insan arasındaki
sözleşmeye önem veren dinsel düşünce
okulunun önde gelen temsilcilerindendir.
Kitabı Mukaddes dilleri eğitimi gördü.
1630’da Bremen’de Gymnasium Illustre’de
Kitabı Mukaddes filolojisi profesörlüğüne
atandı. Altı yıl sonra Franeker Üniversitesi’nde
İbranice öğretmek üzere Felemenk’e
gitti. 1650’de Leiden’e yerleşerek ölümüne
değin burada ders verdi.
Kitabı Mukaddes yorumu hem yazılarının
çoğunun temel konusu, hem de sistematik
ilahiyat görüşlerinin hareket noktasıdır’
Summa doctrinae de foedere et testamento
Dei (1648; Sözleşme ve Ahit Öğretileri) adlı
yapıtında Tanrı ile insan arasındaki ilişkinin
hem büyük günah öncesinde, hem de sonrasında
bir sözleşme niteliği taşıdığını ileri
sürer. Buna göre ilk Cennet’te boyun
eğmeye karşılık kurtuluş vaat eden bir
sözleşme vardı. İnsan günah işleyip boyun
eğmez hale gelince bunun yerini Tann’nın
inayetine dayalı sözleşme aldı ve kurtuluş
Tanrı’nın hediyesi olarak sunuldu. Bu yeni
ahit, Üçleme içinde Baba ile Oğul arasındaki
birlik biçiminde ortaya çıktı ve Tanrı’nın
ölümsüz krallığında son bulan tarihsel aşamalarla
gerçekleşti. İnsanoğlunun vicdanında
yer eden ve iyi işler yapmaya dayanan ilk
sözleşme, yaşamın toplumsal ve siyasal
yanlarının ilahiyat açısından değerlendirilmesinin
temelini oluşturur. İkincisi ise Eski
Ahit’teki birçok işaretin Yeni Ahit’teki İsa
imgesinin ön biçimleri olarak yorumlanmasına
olanak verir. Cocceius böylelikle Kitabı
Mukaddes’e bağlılığı güçlendirebilmiş ve
skolastik Reform ilahiyatına binyılcılığı da
içeren kurtuluş tarihi düşüncesini katabilmiştir.
Cocceius’un toplu yapıtları Opera Omnia
(1673-75, 12 cilt) adıyla yayımlanmış, yaşamı
ve yapıtları G. Schrenk’in Gottesreich
und Bund im âlteren Protestantismus vornehmlich
bei Johannes Coccejus (1923; Cocceius’un
Ele Aldığı Biçimiyle Eski Protestanlıkta
Tanrı’nın Krallığı ve Ahit) adlı
yapıtında incelenmiştir.