Cockburn

Cockburn, Sir Alexander James Edmund,
ıo. b a r o n e t (d. 24 Aralık 1802 – ö.
21 Kasım 1880, Londra), 24 Haziran
1859’da Queen’s Bench (Kraliyet Yargı
Kurulu) başyargıcı, 1874’te de İngiltere
başyargıcı olan ve ölümüne değin bu görevleri
sürdüren İngiliz hukukçu. Sir Edward
Coke’tan (1613-16) sonra Queen’s (King’s)
Bench başyargıçlarınca gayriresmî olarak
kullanılan Ingiltere başyargıcı unvanını resmen
alan ilk kişidir. Iskoç-Fransız kökenli
tanınmış bir aileden gelen Cockburn,
1829’da baroya kabul edildi. Duruşma avukatı
ve dava raportörü olarak büyük ün
kazandı. Avam Kamarası üyeliği (1847-56),
başsavcı yardımcılığı (1850-51), başsavcılık
(1851-56) ve Court of Common Pleas (Gelenek
Hukuku Üst Mahkemesi) (1856-59)
başyargıçlığı yaptı. Ardından Başbakan
Lord Palmerston tarafından Queen’s Bench
başyargıçlığına atandı. Bu arada 1858’de
ölen bir amcasından dolayı “baronet” unvanı
aldı.
1868’de Regina-Hicklin Davası’nda müstehcenliğin
ölçütünü “müstehcen olmakla
suçlanan metnin bu tür etkilere açık olanları
ve ellerine böyle bir yayın geçme olasılığı
bulunanları baştan çıkarma kastı taşıyıp
taşımaması” biçiminde ele alarak müstehcenliğin
tanımında yeni bir çığır açtı. (İngiltere’nin
yanı sıra ABD’de temel alınan bu
ölçüt, James Joyce’un Ulysses adlı yapıtıyla
ilgili davada federal yargıç John Woolsey’nin
tanımı reddetmesine değin [1933] yürürlükte
kaldı.) Cockburn’ün aynı önemde bir
başka davası da Sir Robert Peel’in sekreterini
kendisi sanarak öldüren kişiyi başarıyla
savunduğu McNaghten Davası’dır (1843).
Bu davadan sonra İngiltere ve ABD’deki
cinayet davalarında sanığın akli dengesinin
yerinde olup olmadığının araştırılması ilkesi
gelenek haline geldi.
Cockburn 188 gün süren ve 400 tanığın
dinlendiği ünlü Regina-Castro Davası’nda
(1873-74) Tichborne baronetliği unvanı ve
mülkü üzerinde hak iddia eden davacıya
yalan beyandan dolayı 18 günlük hapis
cezası vermesiyle de tanınır. Öte yandan
1871 ve 1872’de Alabama anlaşmazlığını(*)
ele alan uluslararası hakemler kurulunda
İngiltere’yi temsil etmiştir.
Yaşamı boyunca hiç evlenmeyen Cockburn’ün
baronetlik unvanı ölümü üzerine
sona erdi.