Compton, Arthur Holly

ABD’li fizikçi (Wooster, Ohio 1892-Berkeley, Kaliforniya
1962). Princeton Üniversitesi’nde fizik doktorasını
tamamlayıp (1916), Minnesota Üniversitesi’nde ders
veren, Arthur Holly Compton, Pittsburgh’da teknik
araştırmalar yaptı. Cambridge Üniversitesi’nde Ernest
Rutherford’un denetiminde çalışıp (1919), Washington
Üniversitesi’nde profesörlüğe yükseldi (1920). Chicago
Üniversitesi’ne geçip (1913), Fizik Fakültesi dekanlığı
yaptı. İkinci Dünya Savaşı’nda Chicago Üniversitesi’nde
ilk kez atomun zincirleme tepkimesini geliştirip,
atom bombası yapımı için plutonyum üretiminde görev
aldı ( 1942-1945). Washington Üniversitesi’nde rektörlük
(1945-1953), doğa felsefesi profesörlüğü yapıp
(1953-1961 ), dünyanın dönmesi, katiların öz ısıları ve X
ışınları üstünde çalıştı. X ışınlarının grafite etkilerini inceleyerek,
X ışını etkisinde kalan hafif atomların daha büyük
dalga boyu X ışını yaydığını, daha az enerji taşıdığını
(Compton olayı: Elektronlar ışın tanecikleriyle [foton]
çarpışır ve enerji fotonlardan elektronlara geçer) buldu
(1923) ve yayılma açısının dalga boyunu etkilediğini
gösterdi. 1927’de Nobel Fizik Ödülü’nü T.R. Wilson ile
paylaşıp, kozmik ışın araştırmalarına yönelerek (1930),
ışın şiddetinin enlem, mevsim, saat, vb. etkenlere göre
değiştiğini ortaya koydu (1933).
Başlıca yapıtları: The İrıtensity of X-Rays, Reflection
and the Distribution of Electrons {X Işınlarının Şiddeti,
Elektronların Yansıması ve Dağılımı, 1922), X-Rays in
Theory and Experim en t (Deney ve Kuramda X Işınları,
1935).