Cornwallis

Cornwallis (1. Markisi ve 2. Kontu),
Charles Cornwallis (d. 31 Aralık 1738,
Londra, İngiltere – ö. 5 Ekim 1805, Gazipur,
Hindistan), İngiliz asker ve devlet
adamı. Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nın
son önemli çarpışması (28 Eylül-19 Ekim
1781) sırasında Yorktown’da üğradığı yeniliyle
tanınır. Ama Hindistan genel valiliği
1786-93, 1805) ve İrlanda naipliği (1798-
1801) sırasında büyük başan kazanmıştır.
Yedi Yıl Savaşlan’na (1756-63) katılan
Cornwallis, bu savaş sırasında 1762’de babasının
yerine kont oldu. Kuzey Amerika’
daki kolonileri kışkırttığı gerekçesiyle İngilte
re lin Amerika politikasına karşı çıktıysa
da Amerikan Bağımsızlık Savaşı’nı engellemek
için çalıştı. 1776’nın sonlannda General
George Washington komutasındaki
Amerikan ordusunu New Jersey’den sürdü.
Ama Washington 1777 başında bu eyaletin
bir bölümünü yeniden ele geçirmeyi başardı.
Haziran 1780’den başlayarak Güney’deki
İngiliz binliklerinin komutahı olan Cornwallis,
General Horafio Gates komutasındaki
Amerikan ordusunu 16 Ağustos
1780’de Camden’da (Güney Carolina) büyük
bir yenilgiye uğrattı. Ardından Ktızey
California’nın doğu kesiminden Virginia’
nın içlerine doğru ilerleyerek Yorktown
limanında karargâh kurdu. Washington,
Rochambeau kontunun yönetimindeki
ABD-Fransa birlikleri ve Gı’şsse kontunun
yönetimindeki bir Fransız filosuyla birlikte
Yorktown’i kuşatınca, Cornwallis teslim
olmak zorunda kaldı.
Yorktown yenilgisiyle üstühlüğün Amerikan
ordusuna geçmesine karşın,f Cornwallis
ülkesindeki saygınlığını korudu. 23 Şubat
1786’da Hindistan genel valisi oldu ve bu
görevi 13 Ağustos 1793’e değin’ sürdürdü.
Hindistan’da görev yaptığı dönemde, başta
Cornwallis Düzenlemesi (1793) adıyla bilinen
düzenlemeler olmak üzere, bir dizi
yasal ve yönetsel reformu uygulamaya koydu.
Devlet memurlanmn yetferli maaş almalannı
sağlamak-ve özel kuruluşlarda çalışmalarını
yasaklamak yoluyla Hindistan’daki
İngiliz yöneticilerinin yasalara saygılı davranmalan,
rüşvetten uzak kalmalan geleneğini
yerleştirdi. Ama Hintlilerin kendi kendilerini
yönetebileceklerine inanmıyordu.
Öte yandan, çeşitli Bölgelerdeki mahkemelerin
ve Bengal’deki gelir “şistefninin -yeniden
örgütlenmesi gibi bazi uygulamalarıhin
tedbirsizce düzehlemelet olduğu ortşvâ çıktı.
Dört aşamada gelişen Mysore’Savaştan’
nın üçüncüsünde (1790-92) Mysore eyaletinin
Büyük Britanya’ya karşı tutuhı alan
yöneticisi Tipu Sultan’ı geçici olarak yenilgiye
uğrattı (1792). Hindistan’daki hizmetleri^
niri karşılığında 1792’de marki unvahım
aldı.
İrlanda naipliği sırasında (1798-18.01) militan
Protestanların (Orange Order)’Ve Katoliklerin
güvenini kazandı. 1798’de İrlanda’
da ’patlak veriri önenili Bir ayaklanmayı
bastırdıktan sonra, yalnızca ayaklanfnanın
önderlerinin tutuklanmasını sağlamaya çalıştı.
Aynı yıl 9 Eylül’de bir Fransız işgal
birliğini yenilgiye uğrattj. Hindisfan’da .olduğu
gibi, İrlanda’da da İngiliz memuflac
arasında rüşveti ortadan kaldırmaya çalıştı.
Aynca Büyük Britanya ve İrlanda parlamentolannın
birleşmesini (1 Ocak 1801) ve
Katoliklere siyasal haklar tanınmasını destekledi.
Kral İH. George, Katipliklere siyasal
haklar tanınmasını reddedince 1801,’de
istifa etti.
Fransa’yla imzalanan,. Amiens y^jitlaşma-.
sı’nda (27 Mart 1802) tam yetkili elçi olarak
Büyük Britanya’yı temsil etti. 1805’te yeniden
Hindistan genel valiliğine^ atândij ama
Hindistan’a gittikten kısa süre sonra öldü.