DAĞ TUTMASI

Aim. Bergkrankheit (t), Fr. Mai(m)
desmontagnes, İng. Mountain sickness. 2000 m’den
daha yükseklere çıkan şahıslarda ortaya çıkan bir takım
rahatsızlıklar. Yükseklere çıkıldıkça hava basıncı düşer
ve buna bağlı olarak oksijen miktarı azalır. Adapte
olabilecekleri zamandan daha kısa sürede yüksek
rakımlara çıkan kişilerde oksijen azlığının rahatsızlıklan
ve belirtileri ortaya çıkar. Bebekler, çocuklar ve adet
öncesi safhada kadınlar dağ tutmasına daha hassastırlar.^
Üç bin metrede yaşayan kişiler düşük rakımlarda
kısa bir süre kalıp tekrar geriye döndüklerinde tezat
görülsede) bu hastalığa büyük hassasiyet gösterirler.
Dağ tutması belirtileri ikibin metreden itibaren başlayabilir.
Üçbin metreden itibaren barizleşir. Belirtiler
oksijen azlığına bağlı olarak meydana gelir. Baş ağrısı
baş dönmesi, bayılma eğilimi, görme ve işitme bozukluklari,
nefes darlığı, aşın takatsizlik, bulantı, kusma,
iştahsızlık, uyku bozuklukları, nabızda süratlenme başlıca
belirtileridir. Beşbin metrenin üzerinde deride
nokta büyüklüğünde kanamalar ve gözde retina tabakasında
kanamalar husule gelebilir. Herhangi bir tedbir
a lınm a d an a ltıb in metre yüksekliğe çıkıldığında
“kollaps” denilen çevresel damar iflâsı meydana gelir.
Yükselme kanın terkibinde önemli değişiklikler yapar,
akciğerler ve kalbin yükünü arttırır.
Basıncı düzenlenmemiş uçak veya balonla çok ani
yükselmeler tipik yüksek rakım hastalığına sebep
olmaz. Günümüzün modern havacılığında uçak içinde
basınç ve oksijen yoğunluğunun değişmezliği sağlandığındanbu türlü rahatsızlıklar hemen hemen hiç görülmemektedir.
Tedbir alınmadan üçbin metre üzerine ani
çıkışlarda 24-48 saat içerisinde akciğerde ödem (doku
aralığında su toplanması) gelişir. Nefes darlığı, beyaz,
pembe veya bazen kanlı balgamla birlikte öksürük,
yüksek olmayan ateş, çarpıntı, yukarda zikredilen belirtilere
ilâveten görülür. Morarma ve nefes darlığı şiddetli
olabilir. Beyin ödemi nadir olmakla birlikte tehlikelidir.
Şiddetli baş ağrısı, dengesiz yürüme, gayri iradi kaba el
hareketleri, çift görme, işitme ve görme halüsinasyonları
sıktır. Şiddetli vakalarda koma ve ölüme kadar
gidebilir.
Dağcılıkta, korunmada en iyi yol, ikibinbeşyüz metrenin
üzerinde iken, günde 250-330 metreden fazla yükselmemek,
dörtbin metrenin üzerinde bazı günlerdinlenmektir. Çıkış çok yavaşsa belirtilerin ortaya çıkması
çok hafif olur. Aşırı yüksekliklerde her insanda
dağ hastalığı belirtileri görülür. Hastalığın şiddetinde
yüksekliğin yanısıra yorgunluk da önemli rol oynar.
Yorulmaya yol açan durumlardan ve aşırı çalışmalardan
kaçınılmalıdır. Normalden fazla su içmek koruyucudur.
Ayrıca çeşitli koru y u cu ilaçlar tavsiye
edilmektedir.
Tedavi, su kaybı ve nefes darlığı şiddetli olmadıkça
dağ hastalığı iki üç günde düzelir. Bu vakalarda vücudun
eksilen sıvısını serum vererek yerine koymak, aktiviteyi
azaltmak ve hastayı düşük rakımlara indirmek
tedavide yeterlidir.
Bir de müzmin dağ hastalığı (Monge) vardır. Yüksek
rakımda uzun süre kalmakla olur. Kırmızı kan hücrelerinin
fazla yapılması, nefes darlığı ve kalb yetmezliği ile
karakterizedir. Deniz seviyesine inmekle süratledüzelir.