dalgalı akım

Yalın bir tanımla, doğrultusu devresel olarak değişen
elektrik yükü akışı. Doğru akım, yalnızca, birincil öğeler
(voltaj ve akım) sürekli bir elektrik yükü akışı sağladığı
zaman oluşur. Dalgalı akımda söz konusu öğeler, bazı
matematik yasalarına uygun olarak değişirler. Dalgalı
akım, voltaj ve akımın, artı değerden eksi değere devresel
biçimde değiştiği akımdır. Kavram, aşağıdaki çiÇizim a’da E elektromotor kuvvetini besleyen G jeneratöründe
yararlanılan bir devrenin çizimi verilmiştir.
Bir elektromotor kuvvet, elektrik enerjisi ile bir başka
enerji biçimi arasındaki geridönüşlü (tersinir) dönüşüm
tarafından üretilir. Elektromotor kuvvetin büyüklüğü niceliksel
yönden, jeneratörden geçen yük birimi başına
enerji olarak belirlenebilir. Gerilim farkı tanımı için kullanılan
aynı volt birimiyle tanımlanmaktadır A amper-,
metresi ile £ voltmetresi, sırayla, herhangi bir anda devredeki
akımı ve voltajı ölçer. C, gerek düz, gerek silindir
biçimli yüzeyi olabilen bir kapasitördür.
Devre anahtarı kapatılınca, kapasitör yüklü duruma
gelinceye kadar devreden akım geçer. A ve B aygıtları,
akış boyunca istenen herhangi bir andaki akım ve voltaj
değerlerini verirler.Çizim b’ d e;voltajın ve akımın kapasitör
doluncaya kadar geçen zaman içinde olan değişmeleri
görülmektedir. Jeneratör elektromotor kuvvetlere
eşit E değerine gelinceye kadar, V voltajı derece
derece yükseldiğinde, /akımı da hızla E/R değerine çıkıp,
sonra azar azar sıfıra düşer.
Kapasitör yüklendikten sonra anahtarın açılması, yükü
kapasitörün içindeltutacaktır.Bununla birlikte kapasitörde,
İ iki ucunu birleştiren bir iletken aracılığıyla bir
kısa devre yapılırsa, hemen boşalacaktır. Bu boşalım
süresindeki akım ve voltaj değişiklikleri, aygıtlar tarafından
kaydedilir. Bu durum, çizim 6’nin sağ bölümünde
gösterilmiştir. Obanda akım eksi bir değer taşıyan E/
R’den sıfıra doğru düşerken, voltajı da bir artı E değerinden
aşağı doğru düşer.
Bu yükleme ve boşaltma işlemi devresel olarak tekrarlanırsa,
/akımının ve ^voltajının (çizimc)sinüsoyidal
hareketi oluşur. Bu sinüsoyidal değişikliklerin niteleyici
özelliği, birinin nicel en büyük değerinin (artı ya da eksi
olabilir), ötekinin en küçük değerine karşılık gelmesidir.
Bu özellik olduğu zaman, “akım voltajın 90° önünde”
diye nitelenir. Bununla birlikte, devreye kapasitör olarak
bir sarmal bobin sokulursa (b), akım ve voltaj değerleri
kendi bağıl durumlarına dönerler ve çizim d de görüldüğü
gibi, akım voltajı 90°’yle izler. Her iki durumda
da, akım ve voltajın 90°’lik bir evre farkında olduğu söylenebilir.