DANDANAKAN SAVAŞI

DANDANAKAN.

DANDANAKAN. Esk. coğ. Serahs (Horasan) ve Merv (Türkistan) ana yolu üzerinde, Merv şehrinin 10 km güneybatısında şehir. Küçük bir şehir olmasına karşılık güçlü istihkâmları vardı. Selçuklularla Gazneli Mesud I arasındaki savaş burada oldu (1039). 1158’de Oğuzlar tarafından yağın,a edilerek yıkıldı. XIII.yy.da yaşayan coğrafyacı Yakut, bu ilin yıkıntılarını gördüğünü yazar. (M)
Dandanakan savaşı, Selçuklular ile Gaz-neliler arasında yapılan, Selçukluların ba-şarısıyle sonuçlanan savaş. Bu zafer Büyük Selçuklu imparatorluğunun kuruluşuna temel oldu. Selçukluların bağımsızlıklarını elde edişleri Gazne devletinin itibarını sarsmıştı. Harizm valisi Altuntaşoğlu Harun, Selçukluları Horasan’ın fethi için teşvik ederek Gaznelilere karşı isyan etti. Karahanlı hanedanından Böri Tekin, Tohalistan ve Hattulan taraflarına, 1038
yılında^ bir akın yaptı. Onunla Ali Tekin oğulları arasında başlayan gerginlik, Gaznelilerin işine yaradı. Gazneli Sultan Mesud. 1038’de 60 savaş filinin yer aldığı büyük bir orduyle Gazne’den Belh’e hareket etti.

DANDANAKAN.

Bir orduyu Herat’a, başka bir orduyu da Merv üzerine gönderdi. Gazneliler Selçukluları ve Türkmenleri tamamıyle ezmek kararındaydılar. Sultan Mesud, Belh’e vardığı zaman Çağrı Bey, Talekan, Fâryâb ve Şapûrgan’ı istilâ ediyordu. Sultan Mesud, nisan ortasında Serahs’a yürüyen 70 000 süvari ve 30 000 piyadelik ordusuyle onu takip etti. İki ordu 15 mayıs 1039’da karşılaştı. Selçuklular çöle çekilmek zorunda kaldılar. Bu iklime alışık olmayan ‘gazne ordusu takibe girişemedi. Uzun süren çatışmalardan sonra geçici bir anlaşma yapıldı. Bu sürede Selçuklular Türkistan’dan gelen Oğuzlar ile birleşerek güçlendiler. Sultan Mesud, hazırlıklarını tamamlayarak 12 kasım 1039’da tekrar harekete geçti. 1040 Mayısında ilk çarpışmalar başladı. Selçuklular hafif süvari kuvvetleriyle saldırarak su kuyularını kullanılmaz hale getirdiler. Gazne ordusu su bulabilmek amacıyle Dandanakan hisarına çekilmek zorunda kaldı. Buradaki kuyular da işe yaramaz duruma getirilmişti. Gazne ordusunda disiplin bozuldu. Meydan muharebesi üç gün sürdü. Susuzluk, yorgunluk, açlık yüzünden * dağılan Gazneliler tam bir bozguna uğradılar. 23 Mayıs 1040 cuma günü kesin zafer kazanıldı. Sultan Mesud, 100 süvari ile savaş meydanından güçlükle kurtuldu. Gazne ordusu! bütün hâzinelerini, mallarını, silâhlarını bıraktı. Bundan sonra Selçukluların karşısına çıkacak önemli bir kuvvet kalmadı; bu zaferle Selçuklu devletinin kuruluşu kesinleşti. Savaşın sonunda Sultan Mesud Horasan’ı tamamıyle Selçuklulara terk etti. Bağımsızlıklarını kazanan Selçuklular bu tarihten sonra İslâm ülkelerini ele geçirmeğe başladılar. (-» Bibliyo.) [M]