DÂRE KUTNÎ

DÂRE KUTNÎ; onuncu yüzyılda yetişmiş büyük
hadîs âlimi. İsmi, Ali bin Ömer bin Ahmed bin
Mehdî, künyesi Ebü’l-Hasan’dır. Dâre Kutnî diye
meşhûr olmuştur. 918 (H. 306) senesinde Bağdât’ın
Dâre Kutn Mahallesinde doğdu. 995 (H.
385) senesinde Bağdât’ta vefât etti.
Küçük yaştan îtibâren ilim tahsiline başlayan
Dâre Kutnî, Bağdât’ta zamânın âlimlerinden ilim
öğrendi. Ebû Saîd el-İstahrî’den fıkıh ilmini, İbni
Mücâhîd, Muhammed bin Haşan en-Nakkâş ile
bâzı âlimlerden kırâat, yâni Kur’ân-ı kerîmi okuma
ilmini öğrendi. Basra, Küfe, Vâsıt, Sûriye ve
Mısır’a giderek, Ebü’l-Kâsım el-Begâvî, Ali bin
Abdullah bin Mübeşşir el-Vâsıtî, Ebû Saîd el-
Adevî, Yûsuf ibni Yâkub Nişâbûrî, Ebû Hâmid
bin Hârûn el-Hadramî gibi pekçok büyük âlimden
ve zamânın en meşhûr muhaddislerinden hadîs-i
şerîf öğrendi ve ilim aldı. Tekrar Bağdât’a döndü.
İlimde zamânmın üstâdı oldu. Pekçok talebe yetiştirdi.
Ebû Hâmid İsferâyinî, Ebû Abdullah Hâkim, Ebû Nuaym el-İsfehânî, Ebû Kâsım et-Tenûhî,
Ebû Muhammed el-Cevherî gibi pekçok âlim, ondan
ilim öğrendi ve rivâyetlerde bulundu. Fakat onların
en meşhurları, Hâkim Nişâbûrî, Ebû Hamîd
İsfehânî, Ebü’t-Tayyib Taberî ve Hilyet-ül-Evliyâ
kitâbınm sâhibi Ebû Nuaym el-îsfehânî’dir. Hadîs
ilminde hâfız derecesinde olan, yâni yüz bin hadîsi
şerifi senet ve metinleriyle ezbere bilen Dâre
Kutnî 995 senesi Zilkâde ayının sekizinci Çarşamba
günü Bağdât’ta vefât etti. Bâb-üd-Deyr Mezârlığında
Mâruf-ı Kerhî’nin yanma defnedildi.
Dâre Kutnî, zamânının muhaddisi, yâni yüksek
hadis âlimi olup, ilmiyle amel eden, İslâmiyete
uymakta çok gayretli, güzel ahlâk sâhibi bir zâttı.
Hadis ilmi dışındaki fıkıh, kırâat ve edebî ilimlerde
de zamânının bir tânesiydi. Çok zekiydi. Hangi
ilimden olursa olsun, onun yanında bir şeyden
bahsedildiği zaman, onun o ilimde mutlaka bilgisi
olduğu görülürdü.
Dâre Kutnî’nin rivâyet ettiği hadîs-i şeriflerden
bâzıları:
Bütün hastalıkların başı fazla yemektir.
Namazını vaktin sonunda kılan kimse, namazını
kaçırmış olmamakla berâber, ilk vakitte
kılmadığından dolayı kaybettiği fazilet, bütün
dünyâ içindekilerden daha hayırlıdır.
Sizden biriniz, bir arkadaşının bir iyiliğini
bilirse, onu duyursun. Zîrâ bu o kimseyi iyiliğe
teşvik eder ve iyiliğe olan hevesini arttırır.
Cömerdin (ikram ettiği) yemeği şifâ, cimrinin
(ikrâm ettiği) yemeği ise hastalıktır.
Eserleri: Dâre Kutnî’nin eserlerinin en meşhuru,
Sünen-i Dâre Kutnî adlı hadîs kitâbıdır.
Bu eserinde yalnız mühim fıkıh meselelerine dâir
hadîs-i şerîfleri ve bunların muhtelif rivâyetlerini
vermiştir. Bu eseri onun fıkıh ilmindeki yüksek
derecesini göstermeye kâfidir.
Diğer eserleri şunlardır: 1) İlel-ül-Hadîs, 2)İ1-
zâmât ales-Sahîhayn, 3) Kitâb-ül-İstidrâkâtvet-Tetebbû, 4) Erbeûn fü-Hâdıs, 5) Kitâb-ül-İfrâd,
6) Kitâb-ül-Mücteba, 7) Kitâb-ül-Müstacâr-
fil-Hadîs, 8) Kitâb-ür-Rü’yâ, 9) Kitâb-üt-
Tashîf, 10) Kitâb-ül-Kırâet. 11) Garîbüi-Luga,
12) Ma’rifetü Mezâbib-il-Fukahâ