Dausset, Jean-Baptiste-Gabriel-Joachim

Dausset, Jean-Baptiste-Gabriel-Joachim (d. 19 Ekim 1916, Toulouse, Fransa), Fransız hematoloji ve immünoloji uzmanı. Bağışıklık tepkilerinin genetik temellerine ışık tutan çalışmaları nedeniyle 1980 Nobel Fizyoloji ve Tıp Ödülü’nü George Snell ve Baruj Benacerraf ile paylaşmıştır. II. Dünya Savaşı’nda Özgür Fransız Kuvvetlerine katıldı. Savaştan sonra yarım kalan tıp öğrenimini tamamlayarak 1945’te Paris Üniversitesinden mezun oldu. Bir süre Harvard Üniversitesi’nde çalışmalar yaptıktan sonra, Paris’teki Ulusal Kan Nakli Merkezi’nin laboratuvar yöneticiliğini üstlendi. 1958-77 arasında Paris Üniversitesi’nde önce immünohematoloji doçenti, ardından da profesörü olarak çalıştı. 1977’de College de France’ta deneysel tıp profesörlüğüne atandı. Dausset, birkaç kez kan verilmiş kişilerin bağışıklık tepkilerini incelerken, her insandaki tepki düzeyinin değişik olmasının kişiye özgü gen çeşitliliğinden kaynaklanabileceği sonucuna vardı. Bu konudaki çalışmalarını sürdürerek, kısaca HLA olarak bilinen human leucocyte A complex (insan akyuvarı A kompleksi) gen topluluğunun varlığını gösterdi. Daha sonra HLA’nın, Snell’in farelerde saptadığı H-2 kompleksine benzediğini kanıtladı. Her iki kompleksin de, bütün omurgalılarda bulunan “majör histokompatabilite kompleksi’nin (MHC) değişik türleri olduğu sanılmaktadır. dava, bir hukuki uyuşmazlığın çözülmek üzere mahkemenin önüne getirilmesi. Bu bir suç isnadını içeren bir ceza davası(*) olabileceği gibi, bir hakkın tanınması için mahkemeden hukuksal koruma istenmesini içeren bir hukuk davası ya da idari dava da olabilir. Dava kavramı yargılama usullerinin geçirdiği evrim içinde çeşitli öğeleri içermiş ve dayandığı esasların farklılığı nedeniyle bazı türlere ayrılmıştır. Davanın en eski ve klasik türü hukuk yargılamaları usulündeki esaslara dayanır. Buna göre dava bir sübjektif hakkın yaptırımıdır. Oysa ceza yargılamaları usulünde dava toplum düzenini bozucu bir eylemin varlığına dayanır. İdari yargılama usulünde ise dava, ceza yargılamaları usulündekine benzer. Bu usulde de kamu düzeninin idarenin bir işlemiyle bozulmuş olduğu iddiası, dava hakkının varlığı için yeterlidir. Bununla birlikte idari dava açılması için bazı hukuk davalarında da görüldüğü gibi bir kişisel çıkarın zedelenmiş olması gereği vardır. Bu nedenle idari davalar bazı bakımlardan hukuk davalarına, bazı bakımlardan da ceza davalarına benzemekle birlikte, kendine özgü yönleri bakımından bağımsız bir kategori oluşturur. Hukuk davaları birincil (asli) ve ikincil (feri) dava olarak iki türe ayrılır. Birincil dava, uyuşmazlığın mahkeme önüne getirilmesine neden olan esas iddiaya, yani başka bir dava ile ilgili olmayan bağımsız bir iddiaya dayanan davadır. İkincil dava ise tarafların birincil dava ile birlikte ve buna ek olarak, başka bir şey hakkında da hüküm verilmesi istemini içeren davadır. Örneğin zilyedliğe(*) el atmanın önlenmesi (müdahalenin men’i) istemini içeren dava birincil, buna ek olarak ileri sürülen tazminat istemi de (MK m. 896) ikincil davadır. Ceza yargılamaları usulünde birincil ve ikincil dava ayrımı başka bir esasa dayanır. Bir kimseye yöneltilen suç isnadının araştı­ rılmasını içeren birincil ceza davası, dava sonunda uygulanacak yaptırıma göre dar anlamda ceza davası ve güvenlik önlemi davası biçiminde ikiye ayrılır. İkincil ceza davası ise bir suç isnadının araştırılması amacına değil, yasak hakların geri verilmesi, bir malın zoralımı ya da bir ceza mahkemesinin kararının yanlış olup olmadığının araştırılması (kanun yolu yargılaması) gibi amaçlara yönelik olan davalara verilen bilimsel addır. Cezanın infazı sırasında infazla ilgili olarak ortaya çıkan uyuşmazlıkların çözülmesi amacıyla açılan infaz davası da ikincil ceza davası niteliğindedir.