Delaware Irmağı

Delaware Irmağı, ABD’nin Atlas Okyanusuna
açılan yamaçlarında ırmak. Ağzından
210 km yukarıda, New Jersey’deki
Trenton’a kadar olan bölümünde gelgitten
etkilenir. En uzun kolu da içinde olmak
üzere uzunluğu 650 km’dir ve 29.630 km2’lik
Delaware Irmağı, New Jersey
National Park Service; fotoğraf Albert Dillahunty
bir alanı akaçlar. Pennsylvania-New York
ve New Jersey-Pennsylvania eyalet sınırlarının
bir bölümünü oluşturur; birkaç kilometre
boyunca da Delaware ile New Jersey
sınırında akar.
Batısında bulunan ana kolu, New York’ta,
denizden 575 m yüksekteki Schoharie ilinden
doğar. Yüksek kesimlerden geçen bölümleri
balıkçılığa, özellikle de alabalık avına
elverişlidir. Irmak, Catskill Dağlarına kadar
bir platoyu derin biçimde yararak ilerler.
Öbür kolları, New York eyaletindeki
Greene ve Delaware illerinden doğar. Irmak,
dağları ve platoyu geçtikten sonra,
Apalaş Dağlarındaki vadilere doğru ilerler.
Kittatinny Dağlarının eteklerinde bir süre
aktıktan sonra, Delaware Geçidi Ulusal
Dinlence Alam’nda, hemen hemen düşey
durumdaki kumtaşı duvarların arasından
geçerek Kittatinny Dağlarını aşar. Apalaşlar’daki
ovayı geçerken çiftlikler ve ormanlar arasında
ilerler ve Pennsylvania’ya bağlı Easton’
da yeniden tepeler araşma girer. Buradan
başlayarak zaman zaman tepelerin ve aralarında
uzunluğu 5 km, yüksekliği 60 m’yi
aşan Nockamixton Kay alan da bulunan
yarların yanından geçer. Trenton’da 2,5
m’lik bir çavlan oluşturur.
Trenton’dan sonra iki yanında bataklık
araziler bulunan geniş ve durgun bir deniz
girintisi oluşturur ve halici durumundaki
Delaware Körfezine kadar genişlemeyi sürdürür.
Başlıca kollan New York’ta Mongaup
ve Neversink ırmaklan ile Callicoon
Çayı; Pennsylvania’da Lackawaxen, Leigh
ve Schuykill ırmaklan; New Jersey’de Rancocas
Çayı ile Musconetcong ve Maurice
ırmaklarıdır. Delaware Irmağı üzerindeki
başlıca kentler ise Port Jervis (New York);
Easton, Philadelphia ve Chester (Pennsylvania);
Trenton ve Camden (New Jersey)
ve Wilmington’dir (Delaware).
Demiryolları rekabetinin başladığı
1857’den önce, ırmağın yukarı bölümünde
ticaret önemli yer tutuyordu. O dönemde
kullanılan kanallardan bugün yalnızca ikisi
önemini sürdürmektedir. Bunlar, Trenton’
dan New Brunswick’e uzanan ve Delaware
ile Raritan ırmaklannı birleştiren kanal ile
Delaware Irmağını Chesapeake Körfezine
bağlayan kanaldır. 1936’da, ırmağın havzasında
yer alan dört eyalet (New York, New
Jersey, Pennsylvania ve Delaware), ırmaktaki
kirlenmeyi denetleyip önlemek, ırmak
suyunu kentsel kullanım için düzenlemek ve
ırmak üzerindeki bütün bölgelerin kalkınmasını
planlamak amacıyla, Delaware Irmağı
Havzası Eyaletlerarası Komisyonu’nu
oluşturdu. Bu çerçevede, Delaware Körfezinden
Philadelphia’ya kadar, derinliği 9,5
m, genişliği 180 m olan bir kanal ile
Philadelphia’dan Trenton’a, derinliği 3,5 m
olan bir kanal açıldı.
George Washington ile 2.400 askeri,
1776’nm Noel gecesinde, fırtınalı bir havada,
Trenton’ın 14,5 km yukarısında, Delaware
Irmağını aşarak Pennsylvania’dan
New Jersey’ye geçtiler ve İngiliz kuvvetlerini,
Trenton’daki kışlık karargâhlarında gafil
avladılar.