delil sözleşmesi

belli bir olgunun ya da
hukuksal işlemin belli delil ya da delillerle
kanıtlanabileceği konusunda taraflar arasında
yapılan sözleşme. Delil sözleşmesine her
türlü delil konu olabilir. Delil sözleşmesinde
kanıtlama koşulu olarak yazılı delil
öngörülebileceği gibi, tanıkla kanıtlama yolu
da kararlaştırılabilir. Ama geçerlilik koşulu
olan yazılı biçim yerine başka bir şey
kararlaştınlamaz.
Delil sözleşmesi, münhasır ve münhasır
olmayan diye ikiye ayrılır. Münhasır delil
sözleşmesi, davanın taraflarının dava açılmadan
önce ya da sonra bir konunun yalnız
belli bir delille kanıtlanacağı yolunda yaptıkları
sözleşmedir. Bu durumda o konu
yalnız sözleşmede kararlaştırılan delille kanıtlanabilir.
Kararlaştırılan delil sayısı birden
fazla olabilir. Münhasır delil sözleşmesinin
en önemli örneği hakem bilirkişi
sözleşmesidir. Bu sözleşmeyle taraflar, aralarındaki
belli bir uyuşmazlık konusunun
tutarının ya da niteliklerinin, hakem bilirkişiler
tarafından saptanacağını ve yapılan bu
saptamayı kabul edeceklerini kararlaştırırlar.
Münhasır olmayan delil sözleşmesinde
ise delillere bir sınırlama getirilmez; bir
konunun başka bir delille kanıtlanabileceği
de öngörülür. Bunun en önemli örneği
senetle kanıtlanma zorunluluğu olan bir
hukuksal işlemin tanıkla kanıtlanabileceğinin
kararlaştırılmasıdır. Bu durumda, hukuki
işlem tanıkla da kanıtlanabilir. Ayrıca
davalıya yemin de önerilebilir.
Delil sözleşmesinde yazılı biçimgeçerlilik
koşulu değil, kanıtlama koşuludur. Delil
sözleşmesi sözlü olarak yapılmışsa, varlığı
mahkemede ikrar edilebilir. İkrar açık olmalıdır da gecelemelerinden ötürü bu adla anılagelmiştir.
Yer yer kesme taştan, yer yer de
moloz taş ve tuğladan yapılmıştır. Odaların
bulunduğu bölüm iki, ona bitişik ahır bölümü
tek katlıdır; plan olarak bu iki bölüm
birlikte bir dikdörtgen oluşturur. Hanın ana
caddeye bakan cephesinde, zemin katta,
beşik tonozla örtülü dükkânlar sıralanır. Bu
tonozların cepheye gelen kenarlarındaki
kemerler siyah beyaz taşlarla örülmüştür.
Gene aynı cephe üzerinde, odaların bulunduğu
bölümün eksenine gelen yerde, dükkânların
arasında hanın kapısı yer alır. Kapı
dışa doğru taşırılarak ve siyah beyaz taş
sıralarıyla işlenerek vurgulanmıştır. Kapı
nişi geometrik geçmeli bir bordürle çevrelenir;
nişin iki yan duvarında üstleri mukarnaslı
birer niş yer alır. Kapıdan sonra, iki
yana genişleyen bir ara mekândan geçilerek
avluya ulaşılır.
Avlu kareye çok yakın bir dikdörtgen
biçimindedir, dört yandan iki katlı revaklarla
çevrilidir, ortasında bir şadırvanı vardır.
ikinci kata çıkan merdivenler hem
girişin, hem de girişin tam karışısmdaki
bölümün iki yanında yer alır. Her iki katta
da revakların arkasında han odaları sıralanmıştır.
Bunlar birer kapı ve pencereyle
revaklara açılır. Köşelere gelen odalar,
öbürlerinden farklı olarak aynalı tonozla
örtülüdür ve revaklara birer geçitle bağlanır.
Odaların bulunduğu bölümden ahır bölümüne
açılan özel bir kapı yapılmamıştır.
Buraya zemin katta, güney tarafındaki odalardan
birinde bulunan küçük bir kapıdan
geçilir. Bu kapının tam karşısına gelen
duvarda, dışarıya açılan bir kapı daha
vardır. Dikdörtgen biçimli ahır bölümü beş
ayak sırasıyla uzunlamasına altı nefe bölünür;
nefler beşik tonozlarla örtülüdür. Bu
mekânı, yalnızca doğu duvarına açılmış bir
sıra pencere aydınlatır.
Deliller Hanı plan düzeni bakımından
Osmanlı kent içi hanlarının bir örneği
sayılır. Siyah beyaz taş sıralan ve bezemeleriyse
daha çok Güneydoğu Anadolu’nunyöresel mimarlığına özgü öğelerdir