denizkabuğu koleksiyonculuğu

çeşitli
yumuşakça kabuklannın toplanmasını ve
genellikle tanımlanıp sınıflandırılmasını
kapsayan uğraş. Dünyanın birçok yerindeyaygın bir boş zaman değerlendirme biçimidir.
Denizkabukları parlak renkleri, zengin
biçim ve desen çeşitleri, kıyılarda bol bulunmaları
nedeniyle çok eskiden beri bezemelerde,
araç yapımında ve bozuk para
olarak kullanılmıştır. Aristoteles ve Yaşlı
Plinius denizkabuklan üzerine ayrıntılı bilgi
veren yazılar yazmıştır. Pompei’nin kalmtılan
arasında ve Yucatân’daki bir Maya
piramidinin kriptasında eski koleksiyonlardan
kalmış olduğu sanılan denizkabukları
bulunmuştur.
Ama bugünkü anlamıyla denizkabuğu koleksiyonculuğu,
eski para, pul, porselen
koleksiyonculuğu gibi daha yeni bir olgudur
ve 18. yüzyıl sonlarıyla 19. yüzyıl ortalannda
İngiltere’de doruk noktasına ulaşmıştır.
Bu dönemde, Büyük Okyanus adaları ve
Çin’le ticaret gelişmeye başlamış, birçok
yeni ada keşfedilmişti. Buralarda bulunan
denizkabukları önceleri ilginç nesneler olarak,
sonradan da yeni zenginleşen tüccarlar
arasındaki koleksiyoncular için ithal edildi.
Bu uygulama, denizkabuğu müzayedelerinin
yaygınlaştığı ve özellikle ender bulunan
kusursuz örneklere görece yüksek bedellerin
ödendiği 1850’ler ve 1860’larda doruk
noktasına ulaştı. Önceden seyrek bulunan
birçok denizkabuğu türünün kaynağının
keşfedilmesi ve bunların yaygınlaşmasının
ardından belli bir düşüş dönemi yaşandı.
Bununla birlikte, kabukların çarpıcı güzelliği
ve ilgi çekici görünümü kısa sürede bu
uğraşın yeniden canlanmasını sağladı.
En az rastlanan, en değerli ve güzel
kabuklar denizde bulunanlardır; ama yalnızca
karada ya da tatlı sularda yaşayan
türlere ait çok sayıda kabuk örneği de vardır.
Önemli denizkabukları arasında Cypraeidae,
Conidae, Volutidae ve Muricidae familyalarının
çeşitli türlerine ait kabuklar
bulunmaktadır. En çok arananlardan biri
de denizkülahlarmdan Conus gloriamaristürünün kabuğudur. Her zaman çok yüksek
fiyatlar biçilen bu kabuk, büyük bir müzeden
çalınmış olduğu bilinen tek kabuktur.
Kabukların saklanması az bir bakım gerektirir.
Bir kez iyice temizlenen kabuk kesin
olarak sınıflandırıldıktan sonra bir çekmece
ya da dolabın içinde yıllarca hiç bozulmadan
durabilir. Denizkabuğu koleksiyonculuğu
fazla araç ve donanım gerektirme;
kabuğun üstündeki kum, yosun vb’yi kazımak
için bir alet, kabukları tutunduklan
kayadan sökmek için bir bıçak, kayalara
gömülen kabukları yuvalarından çıkarmak
için çekiç ve keski, sığ sulardaki türleri
çıkarmakta kullanılacak bir elek, ayrıca
yaşam ortamı ve öteki ekolojik bilgileri
tutmak için defter ve başvuru kitapları
yeterlidir.
Bilinen yaklaşık 100 bin kabuk türü olduğundan
koleksiyoncuların çoğu uzmanlaşma
eğilimindedir. Bazıları kendilerini belirli
bölgelerle sınırlar. Bunlar çoğunlukla, yumuşakçalann
yaşadığı yerler ve yaşam alışkanlıkları
konusunda değerli bilimsel veriler
elde ederler. Bazı koleksiyoncular ise yalnızca
belirli bir türün örneklerini toplarlar.
Bu tür koleksiyon taksonomi ve evrim için
de önemli bir kaynak sağlar.