DENİZYILDIZLARI (Asteroidea)

DENİZYILDIZLARI (Asteroidea); Alm.
Seesterne, Fr. étoiles de mer, İng. Starfishes. Derisidikenlilerin
“Asteroidea” sınıfından olan yassı
vücutlu, yıldız şekilli hayvanlar. 1600 kadar türü
bilinir. Deniz diplerinde kum, çamur ve özellikle
taşlar üzerinde serbest yaşayan dip hayvanlarıdır.
Kıyı diplerinden okyanus derinliklerine kadar rastlanırlar.
Akdeniz sahillerinde bol miktarda bulunur.
Vücutları merkezî bir disk ve ondan çıkan
ışınsal kollardan meydana gelir. Hepsi radyal simetrili
(ışınsal bakışımlı)dir. Kolları genellikle
beş adettir. Bazılarında bu sayı artabildiği gibi
bazı türlerde gelişmemiş olup, vücut beşgen şekündedir. Çeşitli renkte olabilirler. Vücut birbirleriyle
kaynaşmamış kalker plaklarla örtülüdür.
Üzerlerinde koruyucu, hareketli dikenler bulunur.
Dikenler arasında açılıp kapanabilen kıskaçlar ve
solungaçlar görülür. Ağız, alt kısımda merkezde
bulunur. Hepsi etçil, obur hayvanlardır. Salyangoz,
midye, istiritye gibi kabuklular ve küçük balıklarla
beslenir. Su kanallar sisteminin (ambulakral sistem)
dışan uzantısı olan tüp ayaklarla yer değiştirir.
Ambulakral kanalların uçlarında, dokunucu ve
koklama organları olan tentaküller ile bunların
diplerinde bileşik gözler yer alır. Gözler, kolların
yere bakan kısımlarında bulunmakla berâber, kol
uçlarının yukarı kıvrılmalarıyla görme gerçekleşir.
Uzayıp kısalabilen ayakların uçları kuvvetli
vantuzludur. Zemin üzerinde tüp ayaklarla hareket
ederken zemine uygun olarak vücutları eğilip bükülebilir.
Denizyıldızları öldükleri zaman kuruduklarında
sertleşirler. Kuvvetli emeçleriyle yüzeylere
tutunur. Midye gibi hayvanların kabuklarını
kuvvetli vantuz (emeç)larıyla açarak içlerini
yerler. Açma işleminde tüp ayaklarına uyguladıkları
su basıncı ile emeçlere kuvvet verirler. Avları
yutulamayacak şekilde büyük olduğu takdirde,
midelerini ağızdan çıkararak avlarını sarar, dış
ortamda sindirirler. Sindirimin sonunda midelerini
tekrar içeri çekerler. İstiritye kabuklarını kollarıyla
açarak içlerini yediklerinden “inci istiridye”
tavlalarına büyük zarar yaparlar. Kopan parçalarını
yenileme (rejenerasyon) özellikleri çok
güçlüdür. Balıkçılar tarafından birkaç parçaya kırılıp
tekrar denize atılan deniz yıldızlarının her
parçasından yeni bir birey meydana gelir.
Erkek ve dişileri ayrıdır. Yumurta ile ürerler.
Sperm ve yumurta hücreleri suda döllenir. Çapları 3-
5 santimetreden 40 santimetreye kadar değişen çeşitleri
vardır. Pek az hayvana yem olurlar. Bazı yerlerde
araziler için gübre yerine kullanılırlar.