DERİSİDİKENLİLER

DERİSİDİKENLİLER (Echinoderma);
Alm. Stachelhäuter, Fr. Echinodermes, Ing. Echinodermes.
Denizyıldızı, yılanyıldızı, denizkestanesi,
denizhıyarı ve denizlalesi gibi deniz hayvanlarını
içine alan Echinodermata şûbesi (filum)
hayvanlarına verilen ortak isim.
Ekinoderm kelimesi eski Yunancada “kirpi derili”
mânâsında olup ekseri ekinodermlerin (derisidikenliler)
dikenli derilerine dalâlet eder. Dünyâda
okyanusların sularında görülen derisidikenliler
umûmiyetle sıcak sularda bulunur. Üreme genellikle
yumurtlama ile olur. Regenerasyon (kendini yenileme)
da bu hayvanlarda yüksek seviyededir. Çoğu
zaman büyük miktarda yumurta ve sperm rastgele
denize bırakılır ve böylece döllenme hâsıl olur. İlk
yumurtadan çıktıkları zaman yavrular şekil olarak
iki taraflıdır. Ancak bu şekil kısa zamanda değişir.
Tipik olarak derisidikenlilerin vücûdu muntazam ve
beşe bölünmüş bir “güneş” şeklindedir. Ağız ve
mideleri ise merkezde bulunup başları yoktur. Ağız
etrâfında bulunan bir sinir halkasından vücûdun
bütün taraflarına yayılan bir sinir sistemi vardır.
Su damar sistemini (ambulakral sistem) barındıran
kanal da başka bir halkayı teşekkül ettirir. Bu sistem
de bütün vücûda yayılmıştır.
Ekseriya derisidikenlilerin iskelet yapısı kireçimsi
ve hemen deri altında bulunmaktadır. Ancak
deniz hıyarında olduğu gibi iskelet küçük kireç
yumruları (düğüm) şeklinde de görülür. Derisidikenlilerin
vücut parçalarını yenileyebilme özelliği
vardır. Denizyıldızları, kopan bir veya birkaç
kolunu yenileyebildiği gibi, denizhıyarı iç organlarından
bâzılarını da yenileyebilmektedir.