DEŞARJ LAMBALARI

DEŞARJ LAMBALARI; Alm. D’ie Entlandungslampen
Fr. Lampes de desharge İng. Discharge
lamps. Son yüzyıl içinde Thomson ve Faraday
gibi araştırmacılar bir tüpün iki ucuna bağlı
elektrotlara akım verildiğinde çok çeşitli sonuçlar
elde etmişlerdir. Bu tüpün havası boşaltılmış
ve içinde değişik gazlar vardır. Tüpün içindeki
gazın cinsi, basıncı, tüpün biçimi çok çeşitli sonuçlar
doğurmuştur. Bu çalışmalar sonucu flüoresan
lambalar, neon lambalar (reklâm için), sokak
aydınlatma lambaları, flaşlar vb. geliştirilmiştir.
Gazların bulunduğu bir yerden akım geçebilmesi
için serbest elektronlar gaz atomlarını iyonlaştırarak
lambadan geçen akımın daha rahat akmasını
sağlarlar, yâni lamba ısındıkça (çalıştıkça)
geçen akım artar. Bunun sonucunda tedbir alınmazsa
lamba yanar, ölür. Bu sebeple deşarj lambalarının
devrelerine seri olarak uygun değerde bir
direnç bağlanır.
Deşarj lambalarının çoğu çalışmak için yüksek
gerilim ister. Normal şebeke gerilimi bunu sağlayamadığı
için, ya transformatörler ile veya indüksiyon
bobini ile gerilim yükseltilir. Neon lambalann
ortalama her kısmı için; reklâm için yapılanların
ise her harfi için 600 V’luk bir gerilim yeterlidir.
Deşarj lambalarından olan deşarj tüpleri, termoiyonik
valilerdir (vakumlu lambalar). Bunların
içinde çok düşük basınç ve ikiden, on ikiye kadar
ızgara (kontrol üniteleri) bulunabilir. Lambanın
görevi bir elektrik devresinden geçen akımı kontrol
etmektir. Günümüzde bu lambalar yerlerini
transistor gibi yarı iletken elemanlara bırakmıştır.
En çok kullanılan deşarj lambası ise flüoresan
lambadır. Bu lambanın iki tarafında ısınınca elektron
neşredebilen flaman ve içinde asal gazlar ve civa
bulunur. Camının iç tarafına flüoresan maddesi
sürülmüştür. Devresinde bir starter bir de balast
bulunur. Devresine akım verildiğinde flamanlar,
balast ve starter üzerinden akım geçer. Starter ısınıp
devreyi keser, bu kesilme sırasında balast üzerinde
300-400 Volt kadar bir gerilim indüklenir. Bu yüksek
gerilim lambanın iki flamanına tatbik edilmiştir.
Bunun sonucu lamba içindeki gaz ısınır ve civa
buharlaşır. Daha sonra flamanlar arası akım akışı
başlar. Bu akımın değerini devredeki balast sınırlar.
Lambanın içindeki iyönlaşmış gaz, tüpün iç yüzeyine
sürülmüş olan flüoresan maddesine çarpar. Bu
flüoresan maddesi ısınmış gazın morötesi ışınını bize
beyaz ışık olarak çevirir, gösterir.