DİAZO BİLEŞİKLERİ

Bir aromatik veya alifatik
radikaline diazo grubu (-N-N veya = N = N 0) bağlı olan
organik bileşikler sınıfı. Diazo bileşiklerinin hem aromatik
hem de alifatik türleri bilinmektedir.
Aromatik Diazo Bileşikleri: Diazo bileşikleri kararlı
olmadığından izole edilemez fakat tuzları halinde elde
edilir. Hatta kuru diazonyum tuzları izomerler halinde
üretilir ve endüstride böyle pazarlanırlar. Diazonyum
tuzlarının elde edilmesinde önemli bir metot primer
aromatik amine, mineral asid mevcudiyetinde nitröz
asid etki ettirilmesidir.
Ar – NH, + ONOH + HCL — [Ar-N,] Cl + 2H:0
Diazonyum tuzu
Kuru diazonyum tu z lan patlayıcı olduklarından
ekseriya sulu çözeltide hazırlanırlar. Bu maksatla, amine
3/2 katı minarel asid mevcudiyetinde sodyum nitrik etki
ettirilir. Sıcaklık reaksiyon boyunca ve sonda 0°-5°C
arasında tutulmalıdır. Aromatik diazonyum bileşikleri
çok aktif olduklarından Iaboratuvar ve endüstri açısından
ehemmiyet taşırlar. Mesela sıcak su ile muamele
edildiklerinden N, çıkışıyla fenoller teşekkül eder.
[Ar-N:] Cl + H:0 — Ar – OH + N: HC1
Fenal
Benzer tarzda bir çok organik bileşik sentezi mümkündür.
Diazo tuzları renksiz kristal bileşiklerdir.
Havada kararırlar. Kuru halde iken ısıtmakla veya sürtmekle
patlarlar kuvvetli asitlerin diazonyum tuzları
suda tamamemen iyonlaşırlar. Aromatik diazonyum
tuzları boyar madde üretiminde de çok yaygın olarakk ullanılırlar. Meselâ d ia zo am in a benz er ve Phidroksiazobenzer
birer boyar maddedir. Keza d iazonyum
tuzları, ışığa olan hassasiyetlerinden dolayı
diazotip baskılaı için kullanılırlar