DİCKENS (Chaıles), İngiliz Romancısı
DİCKENS (Chaıles), İngiliz Romancısı
DİCKENS (Chaıles), İngiliz romancısı (Landport, Portsmouth 1812-Gad’s Hill, Rochester 1870). Küçük bir memurun sekiz çocuğundan İkincisi olan Dickens’in çocukluğu çok sıkıntılı geçti. İleride eserlerine tükenmez bir kaynak olan o günlerin acılığım ancak okuma tutkusu ve kız kardeşi Fanny’nin sevgisi gideriyordu. 1823’te Dickens ailesi Londra’ya yerleşti. Ama Dickens’in gırtlağına kadar borçlanan babası hapse mahkûm oldu ve üç ay Marshalsea cezaevinde yattı. On ikisine basmış olan Charles ayakkabı boyası yapan bir fabrikaya girdi ve kutulara etiket yapıştırmakla görevlendirildi. Pazar günlerini ailesiyle birlikte cezaevinde geçiriyordu. Bu dönem, müstakbel romancının ruhunda derin izler, bıraktı. Londra’nın en yoksul çevrelerinden edindiği izlenimler sonradan romanlarında! acı sahneler halinde yer aldı. Babası cezaevinden çıktıktan sonra, aile 1827’ye kadar; iyi kötü yaşayıp gitti. Bu tarihte Dickens bir noterin yanına girdi. Orada stenografiyi, öğrenmesi hayatında bir dönüm noktası ol-‘, du, Morning Herald gazetesine stenocu par ‘ lamento muhabiri olarak girdi. Yine o gün- | lerde Maria Beadnell adında bir banker, kızına tutuldu, fakat kız bu yoksul âşığa yüz vermedi. Fakat Dickens artık yolunu bulmuştu: yazı yazıyordu. Gazetede fıkraları çıkmağa başladı ve 1835’te iki ciltlik ilk kitabını yayımladı: Sketches by Boz (Boz’un Skeçleri). Dickens, 1836’da Catheri-. ne Hogarth ile evlendi; baldızı Mary’yi de yanma aldı. Ama ertesi yıl bu kızın ölümü,’ onu iyiden iyiye sarstı. Bundan sonra karısının öteki kız kardeşi Georgina evlerine” yerleşti ve romancı üzerinde gittikçe artan bir etki yapmağa başladı. Sketches’m kazandığı başarı sayesinde Dickens, sipariş üzerine 1837’de Mister Pickwick’in Maceraları’m (The Posthumous Papers of the Pickwick Club) fasikül halinde yayımladı. Bundan sonra eserler birbirini kovaladı, bu eserler
o kadar beğenildi ki, Dickens dünyanın en sevilen yazarlarından biri oldu. 1838’de yayımladığı Oliver Twist’te «warkhouse*»lar-daki ağır çalışma şartlarını anlattı. 1838’de çıkan The Adventures of Nicholas Nickleby’-de (Nicholas Nickleby’nin Maceraları), Yorkshire okullarında öğrencilere yapılan kötülükleri anlattı. 1840’ta yayımlanan Antikacı Dükkânı’mn (The Old Curiosity Shop) başlıca kahramanı mutsuz küçük Nell’dir.
Mister Pickwick mizah dolu bir eserdir; Dickens’in kendi hatıralarının geniş ölçüde yer aldığı sonraki üç eser ise mutsuz çocukluk çağının romanıdır. 1840-1841’-de Amerika’ya yaptığı yolculuk Dickens’i büyük bir hayal kırıklığına uğrattı. Orada bir demokrasi bulacağını sanıyordu; oysa kölecilikten yana, hoyrat bir toplumla karşılaştı: izlenimlerini American Notes da (Amerikan Hatıraları) [1842] dile getirdi. Bu arada, 1841’de Barnaby Rııdgeadiyle tarihî bir roman yayımladı. Carlyle’-ın etkisinin ağır bastığı bu kitap konusunu, 1780’de papaya karşı patlak veren ayaklanmalardan alıyordu. Yine The Life and Adventures of Martin Chuzzlewit’ie (Martin Chuzzlewit’in Hayatı ve Maceraları) [1843] Amerika’ya çattı ve ingilizlerin ikiyüzlülüğünü gösterdi. Fakat Dickens bir bunalım geçirmekteydi; buna rağmen verimliliğini sürdürdü: Bir Noel Şarkısı (A Christmas Carol) [1843]; sosyal adaletsizliklere dokunan The Chimes (Çan Sesleri); The Cricket of the Hearth (Ocak Böceği) [1845]. Dickens, 1845’te İtalya’ya gitti. Bu, Avrupa kıtasma yaptığı gezilerin başlangıcı oldu. 1846’da Daily News adiyle bir gazete çıkardı, bu gazetede Pictures from Italy (İtalya Manzaraları) adlı bir yazı serisi yayımladı. Sonra yeni bir romana başladı: Dombey and Son, or Dealings with the Firm of Dombey and Son, Wholesale, Detail and for Exportation (Dombey ve Oğlu veya Dombey ve Oğlu, Toptan, Perakende ve İhracat İşleri Firmasının Faaliyeti) [1848]. Dickens’in ilk romanları mutsuz çocuk temasını tüketmiş değildi. Tazeliğini, canlılığını kaybetmeyen hatıraları David Copperfield adlı şaheserinde büyük bir yer tutar. 1849’da yayımlanan bu romanı Bleak House (Kasvetli Ev) [1852], Hard Times (Sıkıntılı Günler) [1854], Little Dorrit (Küçük Dorrit) [1857] takip etti. 1857’de aktris Ellen Ternan’a âşık olan Dickens, 1858’-de karısından ayrıldı. Ama karşılıksız olan bu sevgi ona mutluluk getirmedi. Uğradığı hayal kırıklığı sonraki iki romanında sezilir: Büyük Ümitler (Great Expectations) [1861]; Our Mutual Friend (Ortak Dostumuz) [1864]. Dickens 1870’te öldüğü zaman, geride yarım kalmış bir roman bıraktı: The Mystery of Edwin Drood (Edwin Drood’un Esrarı). Böylesine verimli bir yazar olan Dickens’in eserleri şüphesiz ku-Dicle nehri sursuz değildir. Romanlarını kimi zaman
karmakarışık olaylar dizisiyle doldurduğu, bayalığa, yapma duyarlığa kapıldığı, kişilerini fazla karikatürleştirdiği ve özentiye kaçtığı ileri sürülebilir. Ama çalakalem yazdığı romanlarında, insanı sürükleyen tükenmez çoşkunluğu, çoğu zaman da gerçek hayatı verir. Dickens, romanlarındaki o ateşli ve sevgi dolu gerçekçiliği, güçsüz ve mutsuz insanların hayatına eğilişi, insanseverliği, alaylı nükteleri ile bütün bir kuşağı güldürüp ağlatmasını bilmiştir. (L)