DİLATOMETRE

DİLATOMETRE i. (fr, dilatometre). Fiz. Maddelerin genleşme miktannı ölçen âlet.
— ANgiKL. Dilatometre, ısıtılan bir alaşımda meydana gelebilecek fiziko-kimyasal değişiklikleri ölçmek için kullanılır; bu değişmeler genleşme-sıcaklık grafiğinde düzensizliklere yol açabilir. Genleştirme ölçümünde kullanılan âletler çok çeşitlidir: ışık girişimine dayanan Fizeau ve Le Chatelier cihazları; komparatörler, yükselteçler v.b. En hassas dilatometre cihazlarında, ayrıca bir direfansiyel sistemi bulunur, incelenecek maddenin genleşmesi, düzenli bir genleşme gösteren ve genleşme katsayısı bilinen bir maddeyle değişik sıcaklıklarda kıyaslanarak bulunabilir. Sıvıların genleşmesini ölçmekte iki çeşit dilatometre kullanılır. Borulu dilatometre, civalı termometre gibi, küçük bir hazne ile derecelere bölünmüş bir kılcal borudan meydana gelir. Hazneyle kılcal borunun hacimleri ve genleşmeleri biliniyorsa, aynı sıvının değişik iki sıcaklıktaki hacmi ölçülerek genleşme katsayısı belirlenebilir. Ağırlıklı dilatometre’de, kıvrık olan kılcal boru, genleşmesi ölçülecek sıvıyle dolu olan bir potaya daldırılır; değişik sıcaklıklarda potanın tartısını alarak, sıvının hacim değişiklikleri tayin edilir. <L)