DİREKTÖR

MÜDÜR, YÖNETMEN.
Direktuvar, fr. Direetoire, Fransa’da Kon-vansiyon’dan sonra, ihtilâl takviminin !٧ yılının 4 Brumaire günü (26 ekim 1795) iş başına geçen ve VIII yılının 18 Brumaire günündeki (9 kasım 1799) hükümet darbe-sine kadar devam eden rejimin adı. Bu re-jim, 111 yılının anayasasıyle öngörülmüş, 17 ağustos 1795’te Konvansiyon tarafından oylanmış ve fransız halkı tarafından da 1795’-te yapılan bir referandumda 6 000 000 seçmen-den oyunu kullananların 49 978 olumsuz oyu-na karşılık, 1 057 390 olumlu oyla onaylanmış-tı. 111 Yılının anayasası, Konvansiyon tara-fından, Robespierre’in düşüşünü takip eden Terör döneminde kabul edilmişti. 1793 Ana-yasasından çok daha az demokratik olma-sının sebebi de budur. III Yılının anaya-sası, krallık kurumu bir yana bırakılacak olursa, 1791 rejimine çok yakın bir düzen getirmişti. Bunun için de, çok zaman, «bur-juva cumhuriyeti» adiyle anılır. 111 Yılının anayasası, 1789 tarihli İnsan Hakları bil-dirisinin yerine insan Hakları ve ödev-leri bildirisini getirir. 1789 Tarihli bildirinin en dikkate değer maddelerinden biri olan «insanlar hür doğar, hür ve eşit haklara sahip olarak yaşarlar» sözü insan Hakları ve ödevleri bildirisinden çıkarılmıştır. Hür-riyet ve eşitlik, bildiride kısıtlı bir biçim-de yer alır. 1793 Bildirisinde görülen eği-tim hakkı, iş hakkı, yardım hakkı, direnme hakkı gibi haklara bu bildiride yer veril-memiştir. HI Yılının anayasası 1792’de kurulmuş olan cumhuriyet rejimini muha-faza eder. Ama cumhuriyetle birlikte bü-tün yurttaşlara tanınmış olan oy hakkı kal-dırılmıştır. Buna karşılık, ihtilâlin başın-dan beri süregelen iki dereceli seçim siste-mine yeni rejimin anayasasında da yer ve-rilmişti.
«Birinci Direktuvar», Barras, Rewbell, La Revelliere-Lepeaux, Carnot ve Letourneur gibi kral aleyhtarı eski Konvansiyon üyele-rinden meydana gelmişti, önce ülkeyi Ja-koben’lerin yardımıyle yönetmeğe çalıştı. Ama 1796 martında Babeuf ve Buonarotti tarafından meydana getirilmiş olan ve reji-mi devirerek yerine bir çeşit komünizm ge-tirmek isteyen Eşitlerin Gizli birleşmesinin ortaya çıkması Direktuvar’ı ılımlılara doğ-ru itti. V Yılının seçimlerinde ılımlılar bü-yük zafer kazanarak Direktuvar’a Letour-neur’ün yerine kendilerinden biri olan Bart-helemy’yi seçtiler. Bunun üzerine de, artık bir Jakoben çoğunluğuna sahip duruma ge-çen Direktuvar’la ılımlılar arasında uyuş-mazlıklar çıkmağa başladı. 1797 Temmu-zunda Direktuvar, Yasama meclisi üyelerine karşı bir darbe yapmayı denedi. Ama de-neme sonuç vermedi. Yardımcısı Augere-au’yu Faris’e göndermiş olan Bonapart’ın yardımıyle yapılan ikinci deneme ise başa-rılı oldu ve krallığın yeniden kurulmasını hazırlayanlar Yasama meclisinden atıldılar, Barth&emy Guyana’ya sürüldü, ılımlılara katılmış olan Carnot da kaçmayı başardı. Bundan sonra artık, yönetimi bu ikinci de-nemeniıı galipleri ele alacaklardı. Ama ik-tidara gelmelerinde yardımları dokunan, iktidara geldikten sonra da işgalleri altın-daki yabancı ülkelerden vergi olarak aldık-
Foto, (jiraudon, Nchall (LAROUSSE)
ramlanamayacağını, bu tanıma ayrıca, ken-di işgal ettiği yere başka cismi kabul etme-me özelliğini eklemek gerektiğini ileri sürü-yorlardı: Bu özelliğe direnim denir, (ml) DİRENKOVA (Nadejda Petrovna), rus ka-din türkologu (öl. Leningrad 1941). ^ltay ve Sibirya Türkleri arasında çalıştı. Türk dili folkloru üstüne ؛^lışmalarıyle dikka-ti çekti. Başlıca eserleri: Rod, Klassifi-katsionnaya Sistema Rodstava i Braçnie Normı II Altaytsev / Teleutov (Altay Türk-lerinde ve Teleütlerde Soy, Akrabalık Sis-temleri ve Evlenme Kuralları); Perejitki Materinskogo Roda u Altayskih Tyurkov (Altay Türklerinde Anaerkil Soy Kalıntı-lan); Bear Worship Among Turkish Tri-bes ٠/ Siberia (Sibirya Türk Kabileleri A-rasında Ayı Kültü); Ptitsa u Kosmogo-niçeşkih Predstavleniyah Tııretskih Piemen Sibiri (Sibirya Türk Kabilelerinin Kozmo-gonik Tasavvurlarında Kuş). [M]