DIŞ İŞLERİ BAKANLIĞI

Dışişleri bakanlığı, Türkiye Cumhuriyeti devletini dışarıda temsil etmek, yabancı devletlerin ve milletlerarası kuruluşların çalışma ve ilişkilerini takip ederek tayin edilen dış siyaseti yürütmek için kurulan devlet teşkilâtı. Tanzimata kadar reisülküttap-ların baktığı dışişleri bu tarihten sonra Umur-ı Hariciye nezflreti’ne bağlandı ve önem kazandı. Büyük Millet meclisi tarafından Hariciye vekâleti kuruldu (1920). önce 1923, sonra 3312 sayılı kanunla 1938 yıllarında yeniden teşkilâtlandırıldı.

Dışişleri bakanlığı, devletin dış siyaseti yanı sıra yabancı ülkelerdeki türk vatandaşlarının durumlarıyle ilgilenir; kanunlarımızın Türkiye dışındaki uygulamalarını yürütür. Yabancıların Türkiye’ye gelmeleri, oturmaları ile ilgili^ konularda gerekli işlemleri yapar. Bakanlığı, Dışişleri bakanı temsil eder. Ankara’daki merkez teşkilâtı bir genel sekreter ile siyasî, İdarî, İktisadî dallarla uğraşan ve Nato işlerine bakan genel sekreter yardımcılarından teşekkül eder. Gerekli danışma kurullarına ve çeşitli dairelere sahip olan bakanlığın yurt içinde başka teşkilâtı yoktur. Bakanlığın yurt dışı teşkilâtı 51 büyükelçilik, 5 elçilik, 6 daimî temsilcilik ve delegasyon, 25 başkonsolosluk, bir konsolosluk. 38 büyükelçilik konsolosluk şubesi, 5 elçilik konsolosluk şubesi ve 40 fahrî başkonsolosluktan meydana gelir.

Birinci Büyük Millet meclisinden bugüne kadar görev alan Dışişleri bakanları: Bekir Sami (1 mayıs 1920), Ahmet Muhtar (9 şubat 1921), Yusuf Kemal Tengirşenk (17 mayıs 1921), İsmet İnönü (27 ekim 1921), Şükrü Kaya (22 kasım 1924), Tevfik Rüştü Âras (5 mart 1925), Şükrü Saraçoğlu (11 kasım 1938), Nu-man Menemencioğlu (12 ağustos 1942), Haşan Saka (13 eylül 1944), Necmettin Sadak (10 eylül 1947), Fuat Köprülü (22 mayıs 1950), Fatin Rüştü Zorlu (25 kasım 1957), Selim Sarper (28 mayıs 1960), Feridun Cemal Erkin (1 nisan 1962), Haşan Esat Işık (24 şubat 1965), İhsan Sabri Çağlayangil (27 ekim 1965 : (Bk. EK CİLT) [M