DiYATOMiT

DİYATOMİT; Alm. Diatomeen (f), Fr. Diatomite,
İng. Diatomite. Diatom adı verilen tek hücreli
alglerin silisli iskeletlerinden meydana gelen
tortul kütle. İzolasyon malzemesi sahasında en
fazla kullanılanlardan birisidir. Bâzan kieselguhr
olarak da adlandırılabilir.
Binlerce yıl önce deniz ve göl yataklarında,
çok küçük deniz canlılarının iskeletlerinin birikmesiyle
meydana gelmişlerdir. 8000 kadar farklı
türü vardır. Şekilleri ve büyüklüğü o kadar karakteristiktir
ki, uzmanlar kaynağını söylemek için nâdiren
mikroskopla inceleme yapmak ihtiyacı duyarlar.
İskeletler içinde sayısız boşluklar vardır. Temel
maddesi silika olduğu hâlde, oldukça önemli
miktarda moleküler bağlı su, organik madde ve diğer
bâzı yabancı maddeler, önemli miktarda kil bulunmaktadır.
Kil tipi yabancı madde ihtivâ eden ve
pişirilmeden önceki porozitesi (boşlukluğu) yüksek
olan diyatomit malzemeler, ergime sıcaklıklarına
yakın (1400-1700°C) sıcaklıklarda önemli
miktarda büzülme gösterirler. Bundan dolayı bu sıcaklıklara
yakın sıcaklıklarda kullanılması tavsiye
edilmez. Zâten diyatomit tuğlalar, çalışma yüzeyi
olarak nâdiren kullanılırlar. Emniyetle kullanılabilecekleri
en yüksek sıcaklık, tuğla türüne
göre değişir. Fakat genellikle 900-1200°C arasındadır.
Malzeme özelliklerini veren tablolarda en
yüksek kullanma sıcaklığı, deneyle tesbit edilen değerlerden
150°C daha düşük verilmiştir. Bu emniyet
payının da dikkate alınması gerekir. Bu tuğlalarda
yoğunluğun özel bir önemi yoktur. Bununla
berâber yoğunluk ile ısı iletkenliği arasında
bir bağıntı olduğundan ısı iletkenliği hakkında bir
fikir verebilir.
İlk çağlarda parlatma tozu olarak kullanılan diyatomelerden,
günümüzde yağların, alkollü ve
alkolsüz içeceklerin, antibiyotiklerin, çözücülerin
ve kimyâsal maddelerin işlenmesi gibi birçok
sanâyi dalında süzme işlemlerinde faydalanılır.
Yeni sanâyi uygulamalarında da diyatomitin
çeşitli özelliklerinden faydalanılır: Hafiflik, gözeneklilik,
ısıyalıtkanlık, dinamit üretiminde, kâğıt,
boya, tuğla, kiremit, seramik, plastik, sabun,
deterjan gibi birçok maddelerin üretiminde dolgu
maddesi olarak kullanılır. Çok yumuşak bir aşındırıcı
özelliği taşıdığı için diş mâcunlarının ve
metal cilâlannm içine katılır. Beton ve harçların işleme
kolaylığını artırdığı için, çimentolar içine
katkı maddesi olarak konur.