edim

Borçlunun alacaklıya karşı vermekle,
yapmakla ya da yapmamakla ya da yapılmasına
katlanmakla yükümlü olduğu şey ya
da konu. Edim, borç ilişkisinin zorunlu
öğesidir. Maddi ve ekonomik bir değer
taşıyabileceği gibi, manevi bir değer de
taşıyabilir. Edimin bir borç ilişkisi doğurabilmesi
için, belli, saptanabilir, olanaklı ve
hukuka uygun olması gerekir.
Edim içeriğine göre, olumlu ya da olumsuz
olarak ikiye ayrılır. Konu, vermek ya da
yapmak ise, edim olumludur. Olumlu edim,
borçlunun malvarlığına giren ya da yalnızca
tasarruf ettiği şeylerle yerine getirilebiliyorsa
maddi edim; borçlunun kişisel yeteneği,
beden ya da akıl gücüyle yerine getirilebiliyorsa
kişisel edim sayılır. Maddi edimi
üçüncü kişiler de yerine getirebilir; ama
kişisel edimi bizzat borçlu yerine getirmelidir.
Borç ilişkisinin konusu, borçlunun bir
eylemi ya da işlemi yapmaması biçiminde
ortaya çıktığında olumsuz edim söz konusu
olur. Olumsuz edim katlanma biçiminde de
olabilir.
Edim, yerine getirilme süresine göre üçe
aynlır: Borçlunun bir defada yerine getirmesi
gereken edimlere süreksiz edim; zaman
içine yayılan aralıksız eylemlerle yerine
getirilen edimlere de sürekli edim denir.
Aralıklı edim ise, borçlunun zaman içine
yayılan aralıklı eylemlerle yerine getireceği
edimdir; düzenli aralıklı ya da düzensiz
aralıklı olabilir.
Edim bölünebilir ya da bölünemez nitelikte
olabilir; değerine, niteliğine ve amacına
zarar gelmeksizin parçalara aynlabiliyorsa
bölünebilir, ayrılamıyorsa bölünemez edimdir.
Kısmi ifa ancak bölünebilir edimli
borçlarda söz konusu olabilir.
Edimin kapsamı, sözleşmelerde tarafların
iradesiyle, başka nedenlerden doğan borçlarda
ise yasa ile saptanır. İdare hukukunda
da yönetimin ya da yönetilenlerin, muhatabı
belli olmak koşuluyla, edimde bulunma
yükümlülüğü söz konusu olur. Bireyin yönetime
karşı yerine getirmesi gereken edimlerden
en tipik olanı vergidir. Yönetim,
edimlerini ya kendisi yerine getirir ya da
başkasına yaptırır. Bireyin bazı edimleri
yerine getirmemesi durumunda, yönetim
bunu üstlenebilir. Örneğin yıkılma tehlikesi
gösteren bir binanın maliki, onu yönetimin
belirlediği süre içinde yıkmazsa, yönetim
kendi olanaklarıyla binayı yıkar ve masrafını
malikten alır. Bununla birlikte bireyin
bizzat yerine getirmesi gereken borçlannda
yönetimin onun yerine geçerek edimi yerine
getirmesi söz konusu olamaz.
İdarenin yerine getirdiği kamu hizmeti de
gerek kavramsal içeriği gerek amacı yönünden
bir edimdir.