EİNSTEİN (Albert)

EİNSTEİN (Albert), alman asıllı fizikçi
(Ulm 1879-Princeton 1955). Çocukluğu,
Münih şehrinde geçti ve ilk öğreniminin
bir kısmını buradaki lisede yaptı. Ailesi Milano’ya
göç ettikten sonra, lise öğrenimini
1894’te İsviçre’de tamamladı ve 1896’da .
Zürich Politeknik enstitüsüne girdi. Sonradan
İsviçre tabiiyetine geçti ve sırp asıllı
bir kız öğrenci ile evlendikten sonra, Berlin’de
federal patent dairesinde görev aldı.
Bu küçük görevden arta kalan zamanlarında
çağdaş fizikte ortaya atılmağa başlayan
büyük problemler üzerinde düşünmek fırsatını
buldu. Dikkatini önce, atomun yapısı
ile Planck’ın kuvanta teorisi çekti.
Brown hareketine ihtimaller hesabını uygulayarak
bunun teorisini kurdu ve Avogadro
sayısının değerini hesapladı. Kuvanta teorisinin
önemini ilk anlayan fizikçilerden biri
oldu ve bunu ışıma enerjisine uyguladı. Bu
da, onun, ışık tanecikleri veya, foton’lar
hipotezini kurmasını sağladı. Bu yoldan fotoelektrik
olayını açıklayabildi ve kanunlarını
buldu. Bu çalışmalarını açıklayan
ve 1905 yılında Annalen der Physik’te (Fizik
yayımlanan iki yazısından başka,
üçüncü bir yazısı daha çıktı ve bunda
bağıllık teorisinin temelini attı.* Bu, teoriler
sert tartışmalara yol açtı. ,1909’da: Zürich
üniversitesine’ öğretim görevlisi oldu. Prag’da
bir süre (1911-1912) kaldıktan sonra,
Zürich Politeknik okuluna profesör . oldu.
1913’te Berlin Kaiser-Wilhelm enstitüsünde
ders verdi ve Prusya Bilimler akademisine
üye seçildi. İsviçre yurttaşı olarak Birinci
Dünya savaşında tarafsız kaldı, ikinci defa
evlendi; bu yirmi yıl içinde birçok özlü
inceleme yazısı yayımladı .ve bunlarda, yavaş
yavaş teorilerini geliştirdi. 1921’de No-
, bel Fizik armağanını kazandı.
Yabancı ülkelere birçok gezi yapmakla
birlikte 1933’e kadar Berlin’de yaşadı. O
sıralarda Almanya’daki nasyonal sosyalist
rejimin tutumu dolayısıyle Almanya’dan -ayrılmak
zorunda kaldı. Paris’te Collège de
France’ta ders yerdi; Belçika’ya, oradan da
İngiltere’ye geçti. Son olarak A.B.D.’ye
giderek Princeton/ üniversitesinde profesör
oldu. 1940’ta, amerikan yurttaşlığına geçti.
Einstein hiç şüphesiz çağımızın en büyük
bilginidir. Matematik, fizik alanındaki çalışmaları
modern bilimi büyük ölçüde etkiledi.
Kendisi, özellikle, zaman ve uzay
için düzenlenmiş bağıllık (izafiyet) teorisiyle
tanındı. Bu teori üç bölüme ayrılır:
Newton mekaniğinin kanunlarını değiştiren
ve kütle ile enerjinin eşdeğerli olduğunu
öne süren sınırlı bağıllık (İ905); eğrisel
ve sonlu olarak düşünülen dört boyutlu bir evrene ait çekim-teorisini veren genel
bağıllık (1916); elektro-magnetizma ve yerçekimini
aynı alanda birleştiren bir teori
denemesi. A priori olarak hazırlanan bu
teorilerin gerçekliği, özellikle büyük kütleler
veya hızlar söz konusu olduğu zaman,
atom fiziği ve astronomi alanında ya- .
pılan parlak deneylerle ispatlanmıştır. Ayrıca
Einstein insancıl hareketleri ile de
tanındı. Barışseverdi. Haksızlığa karşıydı.
Ezilmişlerin yardımına koşardı. Atom bombasının
insanlık için büyük bir tehlike olduğunu
biliyordu. Bütün gücü ile, atom
enerjisinin milletlerarası kontrola bağlanmasına
çalıştı,