ELEKTRİK ÇARPMASI

ELEKTRİK ÇARPMASI; Alm. Elektrischer
Schlag, Fr. Commotion (f), électrique, İng. Electric
shock. Elektrik akımının insan vücûdundan
geçmesiyle meydana gelen tehlikeli durum. Ortaya
çıkan tahribât, çeşitli hususlara bağlıdır. Burada
elektrik akımının gerilimi, şiddeti ve frekansı
mühimdir. Akımın şiddeti, gerilimden önemlidir ve
alternatif akım, doğru akımdan zararlıdır. Kuru
kumaşlardan geçen akım, ıslak kumaşlardan geçen
veya doğrudan çıplak deriye isâbet eden akım kadar
tehlikeli değildir. Bütün akımlar, vücut toprağa
bağlı olduğu zaman daha tehlikeli olur. Halbuki
lâstik veya kauçuk tabanlı ayakkabı giymiş kişide
akımların tesiri fazla tehlike arz etmez. Bir evde
elektrik akımı yönünden en tehlikeli yer, banyodur.
Çünkü banyoda vücut ıslak ve çıplaktır.
Ayaklar yere bastığından, toprağa bağlıdır ve burada
meydana gelebilecek bir elektrik kazâsı umûmiyetle
ölümle sonuçlanır.
1200 voltun üstündeki yüksek gerilimli alternatif
veya doğru akımlar, soğancık denen beyindeki
bulbuş adlı kesime etki eder ve kalpte herhangi
bir değişikliğe yol açmadan, solunumu durdurarak
ölüme sebebiyet verir.
120 voltun altındaki gerilimde ise, 50 frekansta
tehlike arz eder. Zîrâ kalb kası liflerini etkileyerek
kalbi durdurur ve tansiyonu sıfıra indirir.
120 ilâ 1200 volt arasındaki gerilimler ise duruma
göre kalbe ve bulbusa aynı anda etki ederler.
İnsan vücudu, sâniyede 100.000 periyottan fazla,
yüksek frekanslı akımlara daha uzun süre dayanır.
Bu akımların, vücutta ısı arttırıcı etkisi vardır.
Ölüm mahkumlarına tatbik edilen elektrikli
sandalyede îdâm işi için, bir elektrot bacağa, bir
elektrot da alma yerleştirilir ve kişi ölünceye kadar
1300 voltluk akım uygulanır.
Elektrik çarptığında meydana gelen kas spazmları,
kemik kirıklarına yol açabilir ve akımın vücuda
girdiği yerde hafif bir yanıktan, kas ve iç
organların şiddetli bir şekilde tahribine kadar, çeşitli
derecelerde zararlara rastlanabilir.
Elektrik yanıklan, dışardan bakılınca küçük bir
alanı tutmuş görünürler ki, bu aldatıcıdır. Çünkü
yanığa bağlı doku ölümü, bir koni gibi, derinlere
inildikçe genişlemektedir ki, yapılacak tedâvide bu
husûsun gözönünde tutulması gerekir. Elektrik
yanıkları bâzan ağrısız olabilirler. Deri parşömen
gibi sert, kuru ve siyahımsıdır. Başlangıçta, krater
manzarasında bir doku ölümü vardır. Harabiyet, sanıldığından
daha derin olur. Giriş noktalarında ve
cereyanın çıkış noktasında bulunur. Bâzan deri
altında hava ve sıvı toplanabilir. Sonradan gerçek
bir şoka ve geciken ölümlere rastlanabilir. Şoka;
daha sık olarak yaygın yanıklardan sonra veya
yüksek voltajla elektrik çarpmasından sonra
rastlanır.Elektrik çarpmalarında, kalpte ritm bozuklukları,
kalp krizi (myokard enfarktüsü), çevresel
damarlarda tıkanıklık meydana gelmesi, had
(akut) böbrek yetmezliği, adale ağrıları, baş ağrıları,
havale, beyin ödemi, âni tansiyon değişiklikleri,
akciğer ödemi, ısı değişiklikleri, adale erimesi
vb. sözkonusu olabilir.
Tedâvi: İlk yapılacak iş, hastayı elektrikten
kurtarmak olmalıdır. Bâzan kas spazmı, kişinin
şoka yolaçan nesneyi elinden bırakmasını engeller.
Bundan dolayı, hastayı elektrik kaynağından
ayırmaya çalışmadan önce, akımı kesmek gereklidir.
Bunun mümkün olmadığı hâllerde ise, kazâzedeyi
elbisesinden çekecek olan kişinin elleri
kuru olmalıdır. Dikkat edilmediği takdirde elektrik
çarpan kimseyi kurtarmaya çalışan da aynı âkıbete
mâruz kalabilir.
Şimşekli havada, devamlı hareket etmek
faydalıdır. Duran şahsın çevresinden yükselen
ılık hava, şimşeği çekebilir. Göl ve derelerden,
tek tek duran ağaçlardan, çevresi tenha olan duvar
ve çitlerden uzak durmalıdır. Çelik saplı sopaları
taşımak da tehlikelidir. Elektrik veya yıldırım
çarpması sonucu kişinin nefesi durmuşsa,
derhal solunum, sun’î olarak başlatılır. Nabız
da alınamıyorsa, bu arada kalp masajına da başlanır.
Ancak solunum ve dolaşım sağlandıktan
sonra kişi en yakın bir sağlık merkezine nakledilip;
şok, beyin ödemi, had (akut) böbrek yetmezliği
ve yanıklar yönünden tedâvi altına alınmalıdır.