elektronik giriş

ELEKTRONIK GİRİŞ  KONTROLÜ VE KORUNMA

Doç. Dr. Tuncay İNCESU’
Dünyanın birçok bölgelerinde artan terör, so] ;u ve siyasi saldırı, hırsızlık, casusluk olayların» ; nuçları karşısında üzülmek ve konuşmalar yapmak  rekli önlemleri zamanında ve yerinde alıyor muyu; I rüya birçok defa olumsuz cevaplar verildiğine tanı sunuzdur. Her ne kadar güvenli bir ortam temini hı sı gerek insan psikolojisi ve bedensel yetenekleri ile Igi rak, gerekse bilimsel ve teknik yönden son derei”: gelişmeler sağlanmışsa da uygulamalar parmakla gös sıi kadar sınırlı kalmaktadır. Bunun en sık rastlanan nı dı yönetimlerin kendi kuruluşunun, personelinin ve ı :l< ve bilgilerinin korunması gerektiği konusundaki ka aı olmaktadır.
İlkel insan, mağarasının önüne kocaman bir k; fa varlayıp girişi kapattığı zaman kuşkusuz, etrafta buluı aı hayvanların ve kötü niyetli komşularının saldırısır ialr runmak amacını taşıyordu. Bu kaba ve fakat etkili gi iş rolü, milattan önce yedinci yüzyılda İran Şahı II. Sa manında sarayların kapısında kullanılan ilk kilit ve aıı haline ulaştı. Anahtarla açılıp kapanan bugünkü mc k litler, işte bu eski İran kilidinin çok geliştirilmiş şe il ve halen en çok kullanılan giriş kontrol sisteminin marndırlar.
Bununla beraber, bildiğimiz kilit ve anahtar si: :eir nin önemli birkaç sakıncası vardır. Önce anahtar k, jrl» ğu ve yanlış birisinin eline geçtiği zaman güvenlik içi ıdf bilmek, ancak o anahtarın açtığı tüm kilitleri başka < ıajh çalışacak duruma getirmekle mümkündür. İkincisi, öf işyerlerinde bazı personelin belirli oda ve bölümle el;; kısıtlanmak isteniyorsa, her kapının ayrı anahtarı c ni çok sayıda anahtarın taşınması gerekir. Üçüncüsü c * jr nik anahtarlar kullanıldığı takdirde hangi personelir^ne ne zaman girip çıktığını anlamak mümkün olama2
İşte anahtar problemine bulunan en geçerli çözı n* tronik kart-giriş kontrolüdür. Bu sistemlerin çoğı ıq:ı bir kullanıcıya, adına kodlanmış kredi kartı büyüklüğü dfe lar verilir. Bu kart girişte kart okuyucusunda okunur, lem meıkıvı, kışının geçiş yetkisine, kapının yerine z|3
ve ıstt’iu’iı tlifi’i krıicılcrp flöre geçişe izin verir y: c|:
, ı.
* 01)111 huk fMımııı
Elektronik giriş kontrollü bir kapıya I yerleştirilmiş kart algılayıcısı.
çevirir.
Esas itibari ile her hangi birjcjrtlı-giriş sisteminir ana sistem elemanı vardır. Bunlar, kart, kart okuyu lem merkezi ve gerekli kablo, kilit gibi malzemelerdi gün birçok sistemde kullanımakta olan kart tipleri, rr tik baîıt, manyetik nokta ve yakın-etki kartı başlıklarında landırılabilir. Bunların hepsi de bir banka kredi \artı lüğündedir. Manyetik kartlı giriş sistemlerinde; kart, c cunun üzerinde bulunan bir yarıktan içeri uzatılır ve üzerindeki kod numarası okunarak ya doğrudan ya < okuyucu çoğaltıcısı kanalı ile merkezi işlem birimine ulaştırılır. MIB’, kart numarasını hafızasındakilerle karş rarak ya geçişe izin verir ya da isteği geri çevirir. Bu d bir yandan yazıcı tarafından kaydedilirken, diğer yandan yucuya ve oradan da elektrikli kapı kilidine “açıl” ; gönderilir.
Yakın-etki kartlı giriş sistemi, manyetik kartlı sis benzeridir. Esas fark, kart algılayıcısında bir yarık ve ketli kısım bulunmamasıdır. Bu nedenle, kirden, hava larından, hoyrat kullanımdan ve bozma çabalarından et mesi söz konusu değildir. Yakın-etki kartı, kullanılırkeı algılayıcısına 5-10 cm kadar yaklaştırılır. Algılayıcıdan sinyal ya doğrudan ya da çoğaltıcı birim vasıtası ile I gider ve elektrikli kilide “açıl” sinyali geri gönderilir, sistemlerde, kart sahibinin girişi elde edebilmesi için k kullanırken, aynı zamanda belli bir sayıyı ııuınaratör ti na basması gerekir.
Ba/ı giriş kontrol sıslcıııli’iıııtlc İmi mı kmlmıu ç kod mınufıisını bclıılt*yı ıı uluyum ‘I’’ i1’»1’11 H’V’ilı
getirilmiştir. Bununla beraber birçok sistemde MIB ayrı bir cihazdır. MIB’ler, çok basitten karmaşığa kadar çeşitli yapıda olabilirler. En basitleri sadece kapı açma ve kapama işi görebilirken karmaşıkları, çok çeşitli bilgi işlemini hızla yapabilen gerçek bilgisayarlardır.
MIB’de alınan en temel karar, genellikle iki parametreye dayanır: Yer ve zaman. Kontrol edilen kuruluştaki kapı sayısı az ise kartı belli kapılar için geçerli olarak düzenlemek daha uygundur. Ama çok sayıda kapısı olan bir kuruluşta, bir kartın geçerli olabileceği kapıların permutasyonu (giriş izini seçeneği) çok fazla olabilir. Bu nedenle belli bir “giriş düzeyi” belirlemek genel bir uygulamadır. “Giriş düzeyi” bir grup çalışanın geçebileceği kapr kombinasyonudur. Örnek olarak “bilgi işlem bölümüne herkes” “bütün müdürler”, “üçüncü katta tüm çalışanlar” gibi.
Zamanı, sınırlayıcı bir faktör olarak kullanmak da oldukça yaygın bir uygulamadır. Haftanın belli günleri, günün bazı saatleri gibi gruplandırmalar yapmak mümkündür. Kart sahibi ve kapı için geçerli zamanı belirlemenin iki yöntemi vardır. Örneğin, bir kart sabah 7.30’dan akşam 5.30’a kadar geçerli olarak hazırlanabilir. wym şekilde, örneğin bilgisayar odasının kapısı, sadece yetkili personel tarafından sabah 7.30 ile akşam 5.30 arasında kullanılabilecektir denilebilir.
Birçok MIB’de, yapılan işlemleri yazabilme yeteneği vardır. Daha gelişmiş olanlarda, yapılan işlemlerden istediğimizi seçebilme imkânına sahip olabiliriz. Örneğin, yetkisiz kişilerin geçiş girişimleri ya da bazı kapılardan geçişler gibi. Birçok modern MIB’de ayrıca var olan katot ışını tüpü, sistemin çalışmasından sorumlu görevlinin, ne olup bittiğini anlamasına yardımcı olur.
MIB, eğer o kuruluşta çalışan güvenlik görevlilerinin ofisinde bulunuyorsa, kapalı devre televizyonu ile bir arada kullanılabilir. Böylece MIB, alarm vererek ya da yazı ile görevliyi uyarır. Girişte ya da diğer yerlerde bulunan televizyon kameraları da ne olup bittiğini görevliye gösterir.
Kontrol sisteminin uygulanmasında kapının önceden belirlenen ölçü ve standardlara göre yapılmış olması gerekmez. Hemen hemen her tür kapı, geçişi kontrol edilen kapı haline dönüştürülebilir. En çok kullanılan elektrikli kapı kilitleri, sürgülü kilitler ve kollu ya da tokmaklı kilitlerdir. Her ıkı türde de kilidin hareketi, içindeki selenoide verilen bir elektrik sinyali ile gerçekleştirilir. Kilit serbest hale gelince, kart sahibi kolu ya da tokmağı çevirerek kapıyı açabilir. Sonra kapı yine kilitli hale döner. Elektrikli kilit kapının hareketli kanadında bulunduğu için, elektriği duvardan kilide iletmek amacı ile özel bir menteşe .ya da başka bir mekanizma kullanılır
Amı edilen güvenlik derccesine bağlı olarak, kart, kart »kuyum, gırışleı ve MIB’nın yanında yardımcı önlemler de
Henüz müdürleri gelmemiş Ama giriş kapısı 7.45’de otomatik olarak açılmış almalı idi.
Fakat sistem halen “gece” modunda oldılğu için kapı açılmıyor. Personel binaya giremiyor.
2:08.00, Müdürün arabası ama ‘ yaptığı için geç geliyor. Sistem , müdüre geçiş yeriyor re o an ıcın ; alaım kaydetmeyi kaldırıyor Mu 1 dür, sistemi “gündüz” getiriyor. Binanın giriş kapısı acı lıyor ve personel içeri giriyor 3.09.15, Bodrumda su seviyesi yuk seliyor. Sesli alarm duyuluyor ve pompala- çalışıyor, Yazıcı olayı kaydediyor.
4:11.30, Atölye şefi bilgisayar odasına girmek istiyor, liyor. Bu bölgeye ffnş , ğil. Yazıcı, bı kaydediyor.
\ 5:14.05, Bilgi 1 ! Müdürü bilgisi odasına giriyoA \ Bu giriş, yazıcı*
, tarafından kaydeiı ama yönetim rutin gTrftfjH kaydedilmesini tercih ı 6:15.15, Kartı geçersiz I bir memur depoya girmek3j tiyor. Reddediliyor. Yazıcı ı şebbüsü kaydediyor.
7:16.10, Araştırma kısmındaki büro görevlisi dış pencereyi açıyor. Alarm çalıjlf alarm tipini ve yerini kaydediyor. Pencere t 8:16.55, Gece vardiyası memuru, aletlerin bulunduğu kışı tiyor. Reddediliyor. Çünkü yetkili olduğu zamandan daha ı Yazıcı teşebbüsü kaydediyor.
9:01.55, Eece vardiyası müdürü, emniyet sistemini kontrol ediyor. Sistem “gece” moduna geçmiyor. Çünkü sessiz bir alırm durumu var. Yazıcı, alarm noktası olarak kafeteryadaki hareket dedektörünü gösteriyor. Oedektör arızalı bulunuyor. Müdür, sistemi “Kontrollü Eece” moduna alıyor. Bıı modda sistem, kafeteryadaki hareket dedektörünü devreden çıkarıyor, yazıcı ile durumu rapor ediyor ve Merkez İstasyonuna “arıza nedeni ile kapalı” uyarısını yapıyor.
10:03.10, Çatı kapağından hırsız giriyor, ancak girişte ve depodaki 1 hareket dedektörlerine yakalanıyor. Sistem, Merkez İstasyonu haberdar ediyor ve yazıcı, tüm alarm yerlerini ve zamanlarını kaydediyor, firmaya ve polise haber veriliyor.
, 11:03.27, Polis ve firma idarecisi geliyor ve binaya giriyorlar. Yazıcı bantlarına bakarak alarmın geçerli olduğunu görüyorlar, hırsızın yerini beliriiyorlır. Hırsız yakalanıyor. Bina kapatılıyor te yeniden güvenli duruma ! geliyor.
12:05.12. Satış yöneticisi, reklam amacı He göstermek ıcın malzeme almaya erkenden geliyor. Geçiş veriliyor. Yönetici, sistemi “Gündüz” moduna getiriyor, irken zamandaki bu giriş ve alarmların devreden çıkarılışım yazıcıda yazılıyor
13 05 30, Satış Millimi mttun Itkıaı “Enet” moduıta mlınvoı m
Richter, araştırmacı arkadaşları ile berabeı skalasır s ha fazla geliştirmek için çalışmalarında, deprerr şidc etine gayri tabiilikleri göz önüne alarak onları yukaı ya ı oğ> nırlamadı. Gösterge 4 şiddetinden 8 şiddetine g ddiğnde ribat potansiyelinin iki misli artacağı sonucu çık naz; bu y selme, depremin yayılması halinde onbir defa azla olalı açığa çıkan enerji milyon defa daha yükselir. Ye -yüz nd çülen en yüksek deprem, 8,9 şiddetinde oln’ ıştu Tamamen kabul edilmiş bir gerçeğe göre yervüzıh birkaç kilometre kalınlıkta bir yarılma mıilyarl; “ca yılda ■ maktadır. Tüm yeryüzünün hareketinin dleğişn esin ne d olan şey, yeraltı sıcaklığıdır.
Yeryuvarlağının derinliklerinde, yüksek su: klik akı ,ı cı kayaç eriği, okyanus dibi yarıklarından (çatl; «larılan) ı karıya çıkarak yeni plakalar (levhalar) oluşturur Bu plaka’ biribirinden fark edilmeyecek kadar, örneğin bir ılda bir j tim kadar yavaş hareket ederek ayrılır.
Levhaların karşılaşarak cepheden çarpışması dramatik I olaydır. Gözümüzün önüne şu örneği getirelim Alf fer. I: yük Afrika plakasının deniz tabanından Adriyatil De tizi’ n kuzey yönünde İtalya plakasına bindirmiş, kara haliı de rupa kütlesi bu çarpma esnasında gevrek olan yı rlen e \ mış ve katlanmış, böylece Alp sıradağları olu: nuş ur Bu plakaların birbirleri üzerine bindirmeleri ¡e is: olıy nus boyunca örnek verebiliriz. Okyanus plakası kan plaV sının altına dalar ve birlikte tekrar yeryuvarının Jeriı ilikler ne doğru batarlar. Plakaların birbirlerine çarpt klar yii ı boyunca hafif zedelenmeler olur ve milyonlara torluk I: basınç meydana gelir. Kayaç da bu şekilde büyü bir ba< > ve enerji ile sıkışır ve depolanır.
Kayaçların ağırlık basıncı giderek artar ve ik ıci (ere s de etkili bir enerji açığa çıkmasına sebep olur. 100’1 km uz t lukta, 100 km. genişlikte ve 100 km. derinlikte! bir levha da, gerilme ve patlama sonunda 10 milyar m3 kayaç açığ; çıkar Benzer şekilde ölçülerle, açığa çıkan ve kayl olan ener) ile birlikte kozmik ışın miktarı da hesaplanabilir. 8 şicdet n deki bir depremde açığa çıkan enerji 20 milyor T.N.T > eşdeğerdir. Hiroşima’ya atılan bombanın infilak ile burnu binde biri kadar bir değer ortaya çıkar (yaklaşık 15 OOO-H
000 ton T.N.T.).
Böyle bir enerji miktarının yeryüzünde metn ler toyun ca etkili olacağı düşünülebilir. Fakat böyle olmaz Yerin derinliklerinde ölçülebilen değerlere göre, plakalar 1-5 m. yer değiştirdiğinde, bunun yeryüzüne yansıması en çok 10-40 cırı kadardır.
Büyük yanılgılar da, t den oluşumr*
L^p.cuı aidjunnduidiı sonuçta şunu Delirtirler: Dİ nanın depremden etkilenmesi, halının üzerinde ayakta ran bir kimsenin, sallanarak oraya buraya devrilmesine zer yaklaşımla araştırılmalıydı. Deneme yapılan kişinin a kabıları halı yüzeyine tamamen yapıştırılıp bağlansa, ı> nin sallanma hızını bulmak zorlaşırdı. Bu aynı şekilde için de söz konusudur. Burada da esas olan, gerilme ku\ ile menteşelerin kırılıp kırılmamasıdır.
Deprem araştırmacıları, bu düşünceden hareketle, kerlekli bir evi bile düşündüler. Böyle bir tekerlekli ev bestçe hareket edebilecek; fakat bu çok pahalıya mal çaktı. Ayrıca, böyle bir ev olsaydı, zeminin çökmesi hali büyük tehlikelere yol açabilecekti:
Bu prensibi ikametgâhlardan artık çevirelim; deprem k rülerine gelelim. Ayaklar zemine tekerlekler üzeri ne-veya yan yolun üzerine tespit edilir. Yer sarsıntısı ayakları sal gevşetir.
Şimdi başka bir ekstrem duruma gelelim: Her sarsım kendi güçleri ile ayakta kalabilen binalar, Bu çok paraya olan konstrüksiyonda duvarların kalınlığı metre olarak nır. Burada birbirleri ile sık sık duran beton ayaklar at ki, bu da çok pahalıya mal olur.
Deprem bölgelerindeki evleri inceden inceye incele rek, bunların hem elastik ve him de sağlam olması gerej de birleşen araştırmacılar, kırılma zonunu buldular. Ko trüksiyonlarda “Emniyet kanalı” inşa ettiler ve böylece dı remden meydana gelen enerjinin çekilip yutulmasını sağladıl Bu “Emniyet Kanalı” nasıl çekilir! Örneğin çelik inşa ta köşegendir. Burada sorun, destek olan malzemenin ç ağır olması halinde, yer sarsıntısında bina daha sert olc ğundan dalgalar daha kuvvetlenecektir. Eğer hafif ise bu t; tirde kırılır ve ağırlık binanın üzerine çöker. Arzulanan 5 nuç, istikrarı bulmak, deprem şiddetini çekip, mümkün < duğu kadar uzaklarda nötr hale getirmektir