EMİN PAŞA

EMİN PAŞA (Eduard Cari Üscar Theodor
sc h n ît z er , Mehmed—), alman kâşifi (Oppeln,
Silezya 1840-Kinena, Kongo 1892). 1864
Y ılında Berlin’de tıp öğrenimini tamamladıktan
sonra 1865’te askerî doktor olarak, Arnavutluk’ta
osmanlı hizmetine girdi. İşkodra
■ valisi İsmail Hakkı Paşanın teveccühünü
kazanarak türk, arnavut âdetleri üstüne araştırmalar
yaptı, bu arada Türkçe öğrendi.
Hayrullah adiyle halkın arasında güven
sağladı. Daha sonra Mısır’da m e h m e d e m In
olarak ün yaptı. 18y5’te Mısır’a, -oradan da
mayıs 1876’dâ ekvator vilâyetleri merkezi
Lado’ya gittiğinde kendisine genel vali Gordon
Paşa tarafından askerî doktorluk görevi
verildi. Bu arada siyasî elçi olarak. Uganda
ve Unyoro’ya da gönderildi. Haziran 1878’-
de ekvator bölgesi vilâyetlerine vali tayin
edilen Emin Paşa buralarda karşılaştığı birçok
güçlüğe rağmen idarede başarı sağladı
ve bölgesini7 imara girişti. Mehdî hareketinden
sonra durumu sarsıldı; 1883 nisanında
Hartum ile olan bağıntısı kesildi.
Mısır ordusunun Mehdî taraftarlarına
yenilmesi ve Bahr-ül-Gazel’in düşmesi, durumu
iyice karıştırdı. Bu sıralarda Avrupa’da,
ingilizlerin de yardım edecekleri Batı
Afrika seferi düşünülüyordu. Leopold
Il’nin ajanı Stanley kumandasındaki kuvvetler
Kongo üzerinden giderek Emin Paşa
ile buluştular. Ancak Emin Paşa böyle
bir müdahaleye pek taraftar değildi. Ayrıca
kendi kuvvetleri arasında da, bir kaynaşma
belirdi. 1888 Yılı haziranında Ömer’
Salih idaresindeki Mehdî kuvvetleri kendisini
Lado’da kuşatmak istedilerse de oradan
kurtarıldı. Bu defa Stanley ile buluşup batı
Afrika’ya gitti ve orada Almanya hizmetine
girerek bugünkü Tanganika’ya sefer
yaptı. Tekrar eski askerlerini toplamağa giriştiyse
de bir kabile reisi tarafından öldürüldü.