EMİSYON

EMİSYON; Alm. Emission, Ausgabe, Fr. Emission,
İng. Issue. Türkçe karşılığı “ihraç demek olan
emisyon kelimesi yabancı dillerde “çıkarmak, yaymak,
tedâvüle çıkarmak” anlamında kullanılır. Kâğıt
paranın, tahvillerin, hisse senetlerinin ilk defâ piyasaya
sürülmesi emisyondur. Ufaklık paranın piyasaya
çıkarılmasında emisyon terimi kullanılmaz.
Merkez Bankasının piyasaya sürdüğü toplam kâğıt
para miktarı, emisyon hacmini ifâde eder.
Emisyona Merkez Bankası yetkilidir. Emisyon
Merkez Bankasının aktif ve pasifindeki gelişmelerin
sonucu oluşur. Merkez Bankası mevduatı arttığı
zaman emisyon ihtiyâcını azaltan, azaldığı zaman
emisyon ihtiyâcım arttıran bir faktördür.
Merkez Bankasının para basması doğrudan
emisyon hacmini arttırmayabilir. Büyük ölçüde para
basıldığı halde bunun tamâmı piyasaya sürülmemiş
olabilir. Buna karşılık hiç para basılmadığı
halde, Merkez Bankası depolarda bulunan paraları
piyasaya sürerek emisyon hacmini arttırabilir.
Merkez Bankasının çıkardığı kâğıt para miktarı,
ekonominin ihtiyâcı düzeyinde kalmalı; fazla
veya eksik olmamalıdır. Bu bakımdan TC Merkez
Bankası Kânunu, bankanın hangi hallerde ve
ne miktarda kâğıt para basabileceğini açık bir şekilde
belirlemiştir. Buna göre banka başlıca üç
şekilde kâğıt para çıkarabilir:
1. Altın ve döviz karşılığı emisyon: Merkez
Bankası, gerçek ve tüzel kişilerin getireceği altın
ve dövizlerin değeri kadar kâğıt para piyasaya sürebilir.
Banka, satın aldığı bu altın ve dövizi kâr payı
da dâhil olmak üzere ithâlâtçılara satarak, piyasaya
sunduğu paraların geri dönmesini sağlar.
2. Reeskont karşılığı emisyon: Bankalara iskonto
yoluyla intikal etmiş kısa ve orta vâdeli ticârî
ve sınâî senetlerin bir kısmını ilgili bankalar
Merkez Bankasına iskonto ettirebilir. Bu reeskont
işlemiyle Merkez Bankası, piyasaya ek para sürerek emisyon hacmini arttırabilir. Ticârî senetlerin
vâdesi geldiğinde tahsil edilir, dolayısıyla bu
yoldan piyasaya sürülmüş para Merkez Bankasına
geri döner. Banka, reeskonta kabul ettiği senet
miktarını azaltmak veya arttırmak yoluyla emisyon
hacmini değiştirebilir.
3. Hâzineye açılan krediler karşılığı emisyon:
Devletin yıl içindeki gelirleri bâzı aylarda giderlerini
karşılamayabilir. Ortaya çıkan nakit açığını
Hazine, Merkez Bankasından alacağı kısa vadeli
kredilerle kapatma yoluna gider. Daha sonra
gelirin fazlalık verdiği aylarda borcunu öder. Merkez
Bankası, kamu hizmetlerinin zaman ve mekana
göre sürekliliğini sağlamak amacıyla, hâzineye, câri
yıl genel bütçe ödeneklerinin % 15’i kadar kısa
vâdeli avans verebilir ve piyasaya kamu iktisadi teşebbüslerine
Hazine Kefâletini Hâiz Bonolar
karşılığında doğrudan açılan krediler oranında para
sürebilir.
TC Merkez Bankası, 1970 târih, 1211 sayılı
kânuna göre, emisyon ve kredi hacmini ekonomik
ihtiyaca uygun şekilde düzenlemekle görevlidir.