EUGENE DELACROIX

EUGENE DELACROIX

EUGENE DELACROIX

Yeni klasikçiliğin gücünü kaybettiği bir sırada, İmparatorluk Dönemi boyunca Gros’nun, Restorasyon Dönemi’nde de Gericault’nun çalışmaları, resim dünyasında yeni yeni yollar açtı; Eugene Delacrobc da bu yeni yollan inceleyip araştırmaya girişti; romantik okulun en önde gelen ressamı olan Delacroix, Eskiçağ’ı taklit etmek yerine doğayı incelemeye, gözlemeye koyuldu; yeni klasikçilik yanlılarının kullandıkları soğuk renkler onun paletinde yerlerini ifade açısından son derece zengin bir kromatik diziye bıraktı.
Bu «kendine rağmen romantik» ressam, hayatının sonunda, klasik ideale başvuran ve kendini Venedikli ressamlardan Ru-bens’e kadar uzanan büyük renkçi geleğin mirasçısı olarak görmek isteyen bir sanatçıdır. Gelenek ile modernlik, klasikçilik ile romantizm arasında açıkça görülen karşıtlık, Delacrobc’nın eserlerinin bütününde gözlenen çelişkileri özetler; «Günce» (Journal) ve «Yazışmalar» (Correspondance) gibi kitaplarıysa tablolarına tam olarak ışık tutmasa bile onları bir ölçüde aydınlatır.

1798’de Paris yakınlarındaki Saint-Maurice’te doğan Eugene Delacroix, Direktuvar ve İmparatorluk dönemlerinde görev yapmış bir devlet memurunun oğludur, ana tarafından da Riesener Hanedam’na bağlıdır; ancak söylentilere bakılacak olursa, Delac-roix Talleyrand’ın evlilik dışı oğludur. İmparatorluk Lisesi’nde (günümüzdeki Louis-le-Grand Lisesi) iyi bir klasik kültürün temellerini öğrenen Delacroix 1815’te Pierre-Narcisse Guerin’in atölyesine, daha sonra da Güzel Sanatlar Akademisi’ne girdi. Bu
akademik çalışmaya paralel olarak Louvre Müzesi’nde ustalar.’ resimlerini de kopya ediyor ve böylece sanat alanındaki ker.: ünlüler bütününü oluşturuyordu. Bu bütün içinde, sürekli oiar; > başvurduğu Rubens’i en tepeye yerleştirmişti. Büyük klasîl”.;’ kadar çağdaşları tarafından yazılan tarihî romanları da düzer, biçimde okuyan, müzik yapmayı da, dinlemeyi de çok seven r:; -samın bu özellikleri bütün eserlerine yansıdı; Delacroix d=r.: sonra «resmin Wagner»i olarak nitelendirildi.

ROMANTİK BİR RESSAM

Gros, David 1815’te sürgündeyken bu ustanın atölyesine g:r : çıkmaya başlamıştı. Delacroix da önce Gros’nun, daha sonra Gericault’nun etkisi altında büyük tarihî resmini denemeye gz. : ti. İşe, 1822 Sergisi’ne Dante ve Vergilius Cehennemde’yle katıla:^ başladı; bu çalışma onun çok sayıda eleştiri, birkaç da övgü alrr; sına yol açtı. Dante’nin İlahîKomedya’sı bütün bir romantikler .• . şağına pek çok konu sağlamıştı. Louis XVIII tarafından Luxeır_:: urg Müzesi için satın alman bu tuval de İlahî Komedya’mn Ce nem bölümünün VIII kantosunu açıklar niteliktedir.

Delacroix kazandığı bu ilk başarıdan sonra dönemin tarihin. r. vallerinde yansıtmaya çalıştı. Sergilerde izleyiciye sunulan bu ei: ler Delacrobc’nin yeni romantik okulun başı olarak benimsermcir. sağladı. Delacrobc bu tablolarında geleneksel alegori dilini ve îsv: siz bir gerçekçiliği, ilerde özellikle Halka Yol Gösteren Özgürlük eserinde yeniden başvurduğu bir formüle uygun olarak kullar.c.

1827-1828 Sergisi’nde sunulan Sardanap>alus’un Ölümü ger.: natçının (henüz otuz yaşına basmamıştı), muhtemelen en rem -tik eseridir. Ressam söz konusu tablonun konusunu işlerken :: serbest bir biçimde Byron’ın trajedisinden (1821) ve klasik kayr.: lardan esinlenmiştir. Bu geniş boyudu tuvalde Sardanapalus -bens’e yaraşan renkli bir uyum içinde sunulmuş, sarayını ele gs: -meye hazırlanan ayaklanmacılar karşısında, sarayındaki b_’_” canlı varlıkların boğazlanmasını ve bütün mallarının yakılır.:: emrederken gösterilmiştir. Tabloda, aşkı ölümle estetik bir b_r. * lük içinde takdim eden ve eleştirmenler tarafından sert bir dı_: . nanan tema, doruğa çıkmış, şiddetli duyguları ortaya sermekti

1830’lu yıllarda, çağdaş tarihten veya edebiyattan esinler.er ‘ -eserlere paralel olarak Delacroix, Ortaçağ tarihine ilişkin de • çok büyük boy tablo yaptı. Bunlar arasında Berry düşesi tar:r-dan 1829’da ısmarlanan Poitiers Çarpışması da vardı; tablo D: : -roix’nın, İmparatorluğun çöküşünden sonra biraz geçerliğin:: betmişe benzeyen bir türün yeniden canlandırılmasını sağ.:: Yiğit Charles’ın ölümünü hatırlatan Nancy Çarpışması (1851 -Delacroix, imparatorluk döneminde doğan ilk romantiznrr. lirgin niteliği olan o büyük epik ilhamı yakaladı; bu ilhama ; • iyi işaretini Gros’nun resmi veriyordu.

Sanatçının tarihî konulu resme, anektod veya kahraman. hayat hikâyesi dışında yeni bir boyut getirme isteği, 1834′:= uis-Philippe tarafından Versailles Tarih Müzesi için sipariş ez. Taillebourg Çarpışmasında kendini belli etti. Aynı müze içinr.:r ladığı Haçlıların İstanbul’u Alışı (1841), sanatçının en başarıl; r_ -lerinden biridir. Kompozisyona hâkim olan trajik soluk, muz:: ki çoğu, zaman zaman ölçüsüzce büyütülmüş kupkuru, yavE: tumturaklı açıklamalardan başka bir şey olmayan diğer savaş nelerinden farklıdır ve savaş sıkıntılarının bir alegorisi gibic.r

EDEBİYATIN ETKİSİ

1820-1830 yılları arasında Delacrobc edebiyat salonlarındı :: ce Stendhal, Merimee ve Dumas’yla ardından da George Sar: Chopin’le karşılaştı, onların portrelerini yaptı. Ressam, san£~ ‘ -yatı boyunca hep edebiyattan ilham aldı; gerçekten de Ds -Vergilius Cehennemde’den (1822) Ugolin ve Oğulları’na (1860’ 1.:. bu ilham devam etti. Dante, Shakespeare (Hamlet), Walteı ::. r («Quentin Dumard») veya Byron ona geniş bir repertuvar sağ-;: bu çalışmalarında biçimin orijinalliği, temanınkinden hiç & ğı kalmadı. Delacrobc «Günce»sinde, edebiyatın, ruhunu r:.-coşturduğunu anlattı; o sıralarda yeniden moda haline ger.r. edebî nitelikli küçük hikâyeyi, trajik veya destansı bir boyut.: :: natarak yücelti, çoğu çağdaşının eserinde yer almayan kahra—^ ların ruhsal durumlarına dikkati çekti ve bütün bunlan, bz i bol bol kullanıp cömertçe sürerek gerçekleştirdi, çok sayıcı;: dam boyayı üst üste getirip, resmin şeffaflığını, aydınlığını: :• rinliğini sağladı. Delacrobc, Ingres okuluna has ustalığın karş.; uzun süreden beri uygulanan bir mesleğin zenginliğini ç: • . t «önemli olan şey, fırçanın şu cehenmen olası rahatlığını, tel.£r~-lılığım engellemektir. Boyayı, daha çok mermer gibi güç ku_i-‘-lır bir madde haline getir.»
-ssyirii Kadınlar Evlerinde (1834;

Vuzesi, Paris). Delacroix’nm zı;s,aztğıyolculuktan esinlenerek : sştrdiği ilk önemli eseridir; bu : uğun büyüsü daha sonraki eserlerine de yansıyacaktır.

HALKA YOL GÖSTEREN ÖZGÜRLÜK

(1830)

3 temmuz 1830’daki barikatlardan ilham alınarak yapılmış olan bu bü-ük kompozisyon 1831 Sergisi’nde izleyiciye sunuldu ve Louis-Philip-e tarafından Kraliyet Sarayı için satın alındı. Özgürlük, Frigya başlığı iymiş bir kadın görünümünde canlandırılrruştır; bu kadın bir elinde tü-:k tutarken diğer eliyle de üç renkli bayrağı sallamaktadır; hemen ya-;nda yer alan Parisli bir sokak çocuğa Victor Hugo’nun Sefİller’indeki Aiserables) Gavroche’un habercisi sayılır, ikisi birlikte hamle yaparak r barikatı aşarlar. Kişilerin enerji ve hareketine, ön plandaki yarı çıp-ic bir ceset engel olur; kıvrılmış çorabıyla izleyiciyi küçümsüyor ve ıunla alay ediyor gibidir; karlarla örtülü cesetler, kompozisyonun ge-û anlamına ters düşmektedir. Tablonun piramit biçimindeki düzeni de tü kapalı olarak Gericault’nunMedusa’nm Sah’na ve ondaki güçlü ger-kçiliğe bir gönderme yapar. Alegorili dil, bu tabloda akademik uzlaş-aların şaşmaz düzenine boyun eğmekten artık kurtulmuştur; çünkü ;lacroix, bu akademizmden, sanatını yansıtan anlatım biçimini tut-yla araştırarak sıyrılmayı bilmiştir. Hafifçe aşağıdan yukarıya doğru m perspektif, sahneye dramatik bir hava verir; ışık, dumana boğul-ış bir gökyüzünde iyice belirginleşen iki kahramanın silüetini belir-; özgürlük, tıpkı bir Antikçağ heykeli gibi ortada yükselir.

(Louvre Müzesi, Paris)
>OĞU DÜNYASININ IAĞRISI

İ32’de, görevle Fas Sultam’mn yanma gidecek olan Kont ries de Mornay, Delacrobc’yı da kendisine eşlik etmek e davet etti. Napolyon’un ordularının Mısır’a yaptığı serden beri ressamlar, AvrupalIların hayalleriyle yüceltilmiş bir Doğu’nun güzelliğini ve şiirini ilk defa duymuşlardı. croix çok sayıda taslak yaptı. Akdeniz ışığının parıltısı e ona, varlıklarla ve objelerle ilgili yeni bir özellik göste-u yolculuğun anısı, söz konusu eskizlerle özenli bir biçim-arlığını sürdürdü. «Günce»$vnâz şöyle yazmıştı: «güzel, Homeros’un zamanındaki gibi!». Delacroix’nm asıl kay-tnografyayla değil resimle ilgiliydi: Cezayirli Kadınlar Ev-’e (1834) ile Delacrobc, kendine has «yeniden düşünül-bir Doğu anlayışını açıklarken, temanın zamana bağlı olası ve kompozisyonun sükûnetiyle klasik doğrultuday-ibi görünür. Cezayirli Kadınlar Evlerinde tablosu renk baklan, koku bakımından zengin bir iç mekânı gözler önüne burada ipek, sedef ve altın ve tam anlamıyla hayvansı bir likle donatılmış bedenlerin yer aldığı yarı gölge bir or-j parıldar.
DEKORATÖR

Delacrobc sergilerde yer alan tablolarının yanı sıra büyük duvar süslemeleri yapmayı da hiç bırakmadı. Çoğunlukla ayrıcalıklı, seçkin yerler için hazırladığı bu dekorlar, sanatçıların sağlam yapılı geniş ikonografi programları tasarlamalarım gerektiriyordu. Delacroix, inançlarının gücü ve gerçekleştirdiği çalışmaların genişliği sayesinde, dönemin büyük dekoratörleri arasında ilk sırayı aldı. 1833-1837 yılları arasında, Bourbon Sara-yı’ndaki Kral Dairesi için bir dizi resim yaptı, ayrıca kütüphane için de bir çalışma hazırladı. Bu sonuncu dizi, Orpheus ile Atti-la’yı karşıtlaştırır. Binaya bağlı güçlükler, yeni fikirler açıklama isteği, sanatçıları, tekniklerini ve üsluplarını yenilemek zorunda bırakmıştı. Delacroix’nın seçtiği yolun bir eşi daha yoktu. Ressamların çoğu, şövale resmi tekniğini duvara aktarmakla yetinirken, Delacroix, XVII. yy’da ortaya çıkmış büyük dekor geleneğiyle XVIII. yy’a özgü Versailles çalışmalarını ve Tiepolo’nun sanatını birleştirdi. 1841-1846 arasında Luxembourg Sarayı Senato Kütüphanesi’nin dekorasyonu için çalıştı; 1850-1851 yıllarında, Louvre Müzesi’nde Apollon Galerisi’nin orta tavan dekorlarını yaptı: Pitonu Yenen Apollon adlı bu çok büyük kompozisyon dikkati çekecek bir bi çimde Le Brun dekoru içinde yer almıştı. Delacrobc’nın, Paris Belediye Sarayı için gerçekleştirmiş olduğu sivil nitelikteki son duvar resimleri 1871 yangınından kurtarılamamıştır.

DİNÎ RESİMLER

Baudelaire, Delacroix’yı zamanının din duygusunu en iyi yorumlayanlardan biri olarak görür. 1826’dan itibaren Delacro-ix’ya Saint-Paul-Saint-Louis Kilisesi için İsa Zeytinlikler Dağında tablosu sipariş edildi. Bu resimde, yardımsever meleğin geleneksel olarak anlatılan aracılığı yerine açıklılık, acı, ölüm imajlarını koymuştur. Delacroix sonuncu büyük dekorunu, Paris’teki Saint-Sulpice Kilisesi’nin Saints-Anges Kapellası için yaptı; 1861’de biten bu süsleme, yapıştırılmış üç büyük tuvalden oluşur. Duvarlarda Yakub ile Meleğin Güreşi ve Tapınaktan Kovulan Heliodoros, kapellanın tavanında Canavarı Yere Seren Mikail yer alır. Sanatçının plastik dili artık yüzyılın başlarındaki romantizmin dili değildir; duygularındaki olgunluk ve tekniğindeki mükemmellik, Delacroix’nin eserlerini eskimekte olan Tiziano’nun veya Tintoretto’nun büyük çalışmalarına ve Venedik’teki Scuo-la di San Rocco’ya yaklaştırır. □
BAŞLICA ESERLERİ

Resimler

1822 Dante ve Vergilius Cehennemde. .

1824 Sakız Adası Katliamt.

1826 Messolongıon Harabelerinde Cm Veren Yunanistan.

1827 Sardanapalus’un Ölümü. 1830* Poiîiers Çarpışması Halka

Yol Gösteren Özgürlük.

1831 Nancy Çarpışması.

1834 Cezayirli Kadmİar Evlerinde.

1839 Hamlet.

1840 Traianas’un Adaleti.

1841 Haçlıların İstanbul’u Alışı.

1844 Ölüm Döşeğindeki Marcus Aureiius.

1845 Fas Sultam Mevlay Abdurrahman.

1848 Arap Oyuncu ve Soytarılar. 1852 Dieppe’den Dmiz Manzaraları.

1859 Ovidius îskhler Arasında. Duvar süslemeleri 1833-1837 Kral Kitaplığı ve Dairesi, : Bourbon Sarayı. ]

1841-1846 Senato Kütüphanesi, 4

Luxembourg Sarayı. 1850-1851 Apollon Galerisinin

tavanı, Louvre Müzesi. 1849-1861 Saint-Anges Kapellası.

Saint-Sulpice Kilisesi.
AYRICA BAKINIZ

—► [B-ANfı romantizm