Fermantasyon sırasında glikozun iki adet üç karbonlu bileşiğe parçalanması için yani glikozun aktif hale gelmesi için 2 ATP molekülü kullanılır. Sonraki reaksiyonlar sırasında bu üç karbonlu bileşiklerden her biri ikişer tane ATP molekülü açığa çıkarırlar.
Fermantasyon olayı şemada görüldüğü gibi iki devreye ayrılarak incelenebilir:
Birinci devrede ATP üretimi yok, aksine glikozun parçalanması için aktif hale gelmesi gerekir. Aktif hale gelebilmek için de 2 ATP ile reaksiyona girer. 2 ATP’nin kullanılması de- mek 2 ATP 2 ADP -t- 2P in ofiışumudur. Reaksiyonda meydana gelen 2P’ı kendine bağlayan glikoz,|6jcJ2p aktif glikoz haline gelir. Aktif glikoz, üç karbonlu birer fosfatlı iki molekül meydana getirir. 2 [3 c] 9 2. devrede ortama inorganik fosfat girerek bu moleküller, 2 |~3c[ ^ haline gelirler. Bilahare üç karbonlu moleküller, ortama fosfatlarını ve- rek her biri ikişer molekül olmak üzere toplam 4 molekül ATP sentezlerler.
4 ADP +4P^4 ATP
Fosfatlarını vermiş üç karbonlu moleküller prüvik asittir. Bir molekül glikozun fermantasyonunda 4 molekül ATP sentezlenir, ancak olayın oluşumunda 2 molekül ATP har-^ candığından kazanç İ molekül ATP’dir. Ayrıca 2 molekül etilalkol ve 2 molekül C02 meydana gelir.
Kullanılan organik bileşiklerin çeşidine göre fermantasyon sonunda çıkan madde farklı olabilir. İnsanda dahil bütün canlılacda fermantasyon olur. Prüvik asit oluşuncaya kadar geçen reaksiyonlar aynıdır ve bu devreye¿likolizdenir. Mesela insanda fazla spor yapıldığı zaman kas hücrelerine oksijen iletimi tüketimden daha yavaş olunca kas hücrelerinde de oksijensiz solunum (glikoliz) olur.
Glikoz ->prüvikasit^laktikasit.
Kasta maya hücrelerinde farklı olarak prüvik asit, laktit asit (süt asit)’e dönüşür.Doku- lara yeterince oksijen girince laktik asit orüvik asite dönüşür ve yıkılır.
| Fermantasyon olayı oksijen kullanılmadan hücrenin stoplasmasında sürer. Arka arkaya seyreden değişik aşamalarda her aşama için değişik enzim kullanılır. Maya hücreleri içinde bulunan enzimlerden en az 12 tanesi fermantasyon sırasında görev yapar.
|
ÇÖZÜM: Cevap B’dir. Heterotraf hipotezine göre ilk atmosferde oksijen olmadığından ilk canlılar oksijensiz solunum yapmışlar. Canlılar evrimleşerek kompleks yapılı canlıların fotosentez yapması sonucu atmosferde oksijen birikerek canlılar oksijenli solunum yaparlar. Ayrıca oksijenli solunumun da oksijensiz solunum gibi başlaması; oksijensiz solunum yapan canlıların evrimleşerek oksijenli solunum yapar hale geldiklerini kanıtlar.
1— Canlılar ATP enerjisinden, aşağıdaki olayların hangisi için yararlanmaz?
A) Fotosentez B) Biosentez C) Difüzyon
A) Aktif taşıma E) Protein sentezi.
ÇÖZÜM: Canlılar, A, B, D, E maddelerinde belirtilen olaylar için ATP harcar. Diffüzyon olayında ise ATP harcanmadığından cevap (C)’dir.
3- Bir molekül maltozun fermantasyonunda bu olayın oluşu için kaç ATP harcanır?
A) 2, B) 4 C) 8 D) 10 E) hiçbiri
|
ÇÖZÜM: Maltoz: 2 molekül glikozdur. Bir molekül glikozun aktif hale gelmesi için 2 molekül ATP harcandığından maltoz için 4 molekül ATP harcanır. Yanıt B’dir.
|
1— C6H1206 Enzim t 2C2H5OH«f-2C02 Bu biyokimyasal olayla ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi doğrudur?
A) Bu olay mitekondride olur.
B) Reaksiyon için ışık enerjisine ihtiyaç vardır.
C) Olay sonunda 4 ATP kazanılır.
D) Reaksiyon sonunda 4 ATP sentezlenir.
E) Reaksiyon için 4 ATP harcanır.
2— Bir fermantasyon olayında glikozun aktif hale gelmesi ile ilgili olarak aşağıdakilerden hangisi yanlıştır?
A) Bu olay için ATP gereklidir.
B) Bu reaksiyon enzimle katalizlenir.
C) Bu olayda glikozun 1. ve 6. karbonlarına birer fosfat bağlanır.
D) Glikoz mono fosfat yıkım reaksiyonlarına girer.
E) Reaksiyonda 2 P kullanılır.
3— Bir molekül glikoz ile bir molekül glikoz monofosfatın fermantasyonlarında elde edilen ATP farkı ne kadardır?
A) 1 B) 2 C) 3 D) 4 E) 8
4— Enzimle MN02 arasındaki fark hangisidir?
A) Katalizördürler.
B) Kimyasal olaylarda aktivasyon enerjisini sağlarlar.
C) Olaydan bozulmadan çıkarlar.
D) Enzimlerin yapısı organik, MN02 ise inorganiktir.
42 E) Belli olaya özgüdürler.
Bir duyguyu, bir olayı, bir fikri, bir yargıyı tam olarak anlatan söz dizisine “cümle” denildiğini, sözcüklerin cümledeki görev adına da “öğe” dendiğini biliyoruz. Yüklem, cümlenin temel öğesidir. Bütün cümle çözümlemeleri, o cümlenin yüklemi esas alınarak yapılır.
Yüklem, cümlede eylem belirten öğedir. Hangi sözcükler yüklem olabilir. Yüklemin sayısına, yerine, anlamına ve çeşidine göre cümleler hangi adları alır? İnceleyelim.
Yüklem Olan Sözcükler:
- I. Çekimli Fiiller: Kip, zaman, kişi belirten eylemlerin cümledeki görevini, yapısını ayrıntılı olarak öğrenmiştik.
- II. Ek-fiil Almış Ad Soylu Sözcükler:
Eylem belirtmeyen ad soylu sözcükler (isim-sıfat-zamir) sonuna ek-fiil alarak oluş anlamı kazanır ve cümlelerin yüklemi olur. Ek-fiil sonuna eklendiği çekimli fiili “bileşik zamanlı fiiI” haline getirir.
ÖRNEK: “Bulunmaz çaresi, yoktur ilacı.”
yoktur yok 4-dur
(isim soyumdan (ek fiil) sözcük)
“Her sabah naz ile gelip geçerdi.”
geçerdi _>geç 4* er 4- di
(fiil tabanı) (geniş zaman eki) (ek fiil)
111
“Bir gül bitmiş yaprağı düzgündür.”
düzgündür düzgün 4-dür
(isim soyundan (ek-fiil)
sözcük)
Ek-fiilin mastarı: “i 4- mek” tir. Fiil tabanı “i”dir. Yalnız başına kullanılmaz, sözcüklere eklenir.
Basit Zamanlan:
1. -dili geçmiş zamanı: (zaman eki: -di)
i +di 4- m “Hdim
(ek – fiilin tabanı) (zaman eki) (kişi eki)
iyi 4- idim -> iyi idim (iyiydim) , iyi idin (iyiydin v.b. (“iyi” sözcüğüne oluş anlamı kazandırdı.)
- 2. —miş’li geçmiş zamanı: (zaman eki: -miş)
i 4- miş +im imişim
(ek-fiilin tabanı) (zaman eki) (kişi eki)
insan 4- imişim insan imişim (insanmışım) v.b.
- 3. Şart kipi: (kip eki: — se)
i 4- se 4- k isek
(ek-fiil tabanı) (şart eki) (1. çğ. kişi eki)
yorgun 4- isek yorgun isek (yorgunsak) v.b.
- 4. Geniş zaman: (zaman ekleri: —im, —sin, -dir, —iz, —siniz, —dirler) insan 4- ım, insan 4- sın, insan + dır, insan 4- ız, insan 4- siniz, insan 4- dırlar
Yukarıdaki örneklerde görüldüğü gibi “i” fiil tabanıyla yazılan ek-fiiller ayrı, “i” fiil tabansız yazılan ek-fiiller bitişik yazılır. Ek-fiiller ayrı yazıldığında ünlü uyumuna uymaz, bitişik yazıldığında uyar.
Ek-fiilin olumsuz şekli ’’değil” sözcüğü ile yapılır.
ÖRNEK: Çalışkan idi (çalışkan-dı) — çalışkan değildi.
Uzak imiş (uzakmış) — uzak değilmiş gibi.
Var — Yok Sözcükleri:
Bu sözcükler cümlede yüklem görevinde bulunan isim soyundan sözcüklerdir. “Artık ne gelen ne beklenen var.” ‘
y.
J^-Fiilimsiler (Eylemsiler):
|ylem belirten sözcüklerin cümlede bir eylemin adı, nitelik belirlen bir sözcük ve bağlaç olarak kullanılmış biçimlerine eylemsi denir. Eylemsiler açıkça zaman ve kişi belirtmezler. İçerdikleri anlama göre üçe ayrılırlar.
- 1. İsim-fiil (mastar): Eylem belirttiği için fiil;eylemin adı olduğu için isimdir.
ÖRNEK : Bakışlarını üstünde hissetti, isim-fiil
Her zaman ağlamaktan hoş lan irdi, isim-fiil
Birdenbire ufka doğru birfttılmflfarketti ısı m-fiıl
2- Sıfat-fiil (Ortaç): Eylem belirttiği için fiiljjnjtelik belirttiği için de sıfattır.
^Masallarla başlayan [geceler) uzardı.” sıfat-fiil İsİm”
“Yol boyunca tanıdık (yyglfirejl rastladık.”
sıfat-fiil İsim “Salona gerilmiş
