Franju, Georges

(d. 12 Nisan 1912, Fougères – ö. 5 Kasım 1987, Paris, Fransa),Franju
Lutfı Özkök
Fransız sinema yönetmeni. Filmleri, geleneksel Fransız sineması ile 1950’lerin Yeni: Dalga akımı arasında önemli bir köprü oluşturmuştur.
Eğitimini tamamladıktan sonra kısa sürelerle bir sigorta şirketinde ve bir gıda maddeleri fabrikasında çalıştı. Askerlik görevini Cezayir’de tamamladı. 1932’de Fransa’ya döndükten sonra tiyatro dekoru konu-
sunda eğitim gördü. Aynı “Sırada Folies-Bergere ve Casino de Paris müzikhollerinin sahnelerinde çeşitli işler yaptı. 1934’te tanıştığı Henri Langlois ile birlikte, Langlois’mn ailesinden alınan borç para ile Le Métro (1934; Metro) adlı kısa filmi çekti. İkili, ertesi yıl bir sinema dergisi çıkardılar ve Sinema Çevresi adlı bir sinema kulübü oluşturdular.
Franju ve Langlois 1937’de Fransız Sine-mateki’ni kurdular. Franju bir yıl sonra, Uluslararası Film Arşivleri Federasyonu’ nun (FIAF) genel sekreterliğine getirildi. Paris mezbahalarını konu alan Le Sang des bêtes (1949; Hayvanların Kanı) adlı belgesel filminin gösterime girmesiyle birlikte, Franju’nün adı Fransa’nın önde gelen yönetmenleri arasında anılmaya başladı. Franju’nün sonraki 10 yıl içinde çektiği bir düzine kadar kısa belgesel film arasında Monsieur et Madame Curie (1953; Bay ve Bayan Curie), Le Saumon atlantique (1955; Atlantik Alası) ve Notre Dame-Cathédrale de Paris (1957; Paris Notre Dame Katedrali) sayılabilir. Franju’nün daha sonra çektiği La Tête contre les murs (1958; Duvarlara Vurulan Baş), Judex (1963; Fantoma) ve L’Homme sans visage (1974; Yüzü Olmayan Adam) gibi konulu filmler, değişik yapılarından dolayı belirli bir türün içine sokulamazlar. Daha az başarı kazanan bu filmler, Franju’nün anarşist ve kimi zaman da nihilist dünya görüşünü yansıtır.
frank, eski Fransız parası; günümüzde Fransa, Belçika, Lüksemburg, İsviçre, Fransız ve eski Belçika denizaşırı bölgeleri ile bazı Afrika devletlerinin para birimi.
Frank adı ilk kez 1360’ta Fransa kralı II. Jean tarafından bastırılan ve bir yüzünde Johannes Dei gratia Francorum rex (Tanrı’ nın izniyle Frankların kralı Johannes) yazısı bulunan altın bir paraya verildi. Kralın at sırtında bir resmini de taşıyan bu paraya, daha sonra V. Charles’ın bastırdığı aynı değerdeki başka bir parayla karıştırılmaması için, franc à cheval, V. Charles’m bastırdığı paraya ise üstünde kralın sayvan altında ayakta duran bir resmi bulunduğu için franc à pied dendi. 17. yüzyılda altın frankların basımı durdu; ama 20 sol’e bölünen yeni altın para livre tournois için halk arasında çoğu kez frank adı kullanıldı. 1795’te cumhuriyet hükümeti piyasaya Fransız Devri-mi’ni izleyen siyasal değişiklikleri simgeleyen frank adlı yeni bir para birimi sürdü. Önceleri beş franklık gümüş, daha sonra da bol miktarda 20 franklık altın paralar (napoléon) basıldı. Livre tournois 1834’e değin dolaşımda kaldı ve frankla yaklaşık olarak aynı değerden işlem gördü.
1799’da Fransa’nın resmî para birimi kabul edilen frank, décime (=0,1 frank) ve centime (=0,01 frank) adlı daha küçük birimlere ayrılmış ve günümüze değin Fransız para sisteminin temeli olarak kalmıştır.
İsviçre Frangı, İsviçre kantonlarından oluşan, Fransa’nın bağımlı devleti Helvetia Cumhuriyeti tarafından 1799’da, Belçika Frangı 1832’de, Lüksemburg Frangı da 1848’de Hollanda Guldeni yerine kabul edilmiştir.
Frank, Anne, asıl adı annelies marie frank (d. 12 Haziran 1929, Frankfurt am Main – ö. Mart 1945, Bergen-Belsen toplama kampı, Hannover yakınları, Almanya), Yahudilere karşı Nazi zulmünden kaçan ailesinin, Amsterdam’da gizlenerek geçirdiği iki yılı anlatan anılarıyla ünlü Yahudi genç kız.
Anne Frank’ın, bir işadamı olan babası Otto Frank (1889-1980), Nazi rejiminin ilk yıllarında karısı ve iki kızıyla birlikte Ams-
terdam’a yerleşti. 1941’de, Alman kuvvetleri Hollanda’yı işgal edince Anne, öğrenimini bir Yahudi okulunda sürdürmeye zorlandı. Büyük olasılıkla bir çalışma kampına gönderilmek üzere sınır dışı edilme tehlikesiyle karşılaşan Frank ailesi, 9 Temmuz 1942’de, dört başka Yahudiyle birlikte Otto Frank’m işyerinin arkasındaki büroda ve eşya deposunda gizlenmeye başladılar. Yahudi olmayan bazı dostlan onlara gizlice yiyecek ve gereksinim duydukları başka malzemeleri getiriyordu. Frank ailesi ve öbür Yahudiler, 4 Ağustos 1944’e değin hiç dışarı çıkmadan burada yaşadılar; bu tarihte, bazı Hollandahlann ihbarı üzerine harekete geçen Gestapo tarafından yakalandılar.
Frank ailesi, Polonya’daki Auschwitz toplama kampına gönderildi ve Anne’ın annesi 1945’te orada öldü. Anne ve kız kardeşi daha sonra gönderildikleri Bergen-Belsen toplama kampında tifüsten öldüler. Otto Frank, Rus birlikleri Auschwitz’i kurtardığında bulunarak hastaneye yatırıldı.
Frank ailesinin yakalanmasından sonra, gizlendikleri yeri araştıran dostları, Gesta-po’dan kalan kâğıtlan sonradan Otto Frank’a verdiler. Frank, bu kâğıtlar arasında Anne’ın tuttuğu günlüğü buldu ve bunu 1947’de, Het Achterhuis adıyla yayımladı. Gerek üslup gerek olaylara bakış açısından erken gelişmiş bir zihnin ürünü olan yapıt, Anne’ın pek çok güçlük arasında geliştirdiği duygusal dünyasının izlerini yansıtır. Anne’ın defterine yazdığı “Her şeye karşın, insanların gerçekten iyi yürekli olduğuna inanıyorum” sözü ünlüdür.
Anne Frank’ın günlüğü otuzu aşkın dile çevrildi ve geniş bir okur kitlesine ulaştı. ABD’de, Frances Goodrich ve Albert Ha-ckett’a ödül kazandıran bir oyuna ve bir filme konu oldu. Yapıtın Türkçe çevirisi Anne Frank’m Hatıra Defteri (1958, 1992) adıyla yayımlandı. Frank ailesinin Amsterdam’da, Prinsengracht Kanalı kıyısında gizlendiği yer daha sonra müze haline getirildi.
Frank, Erich (d. 6 Haziran 1883, Prag -ö. 22 Haziran 1949, Amsterdam), Almanya’da varoluşçu hareketin gelişmesinde rol oynayan düşünür. Felsefenin görevini, ruhani bir yaşamla ya da bilimsel deneylerle değil, us aracılığıyla “iman”ı aramak biçiminde tanımlamıştır.
Freiburg ve Berlin üniversitelerinde, dilbilimin kökenleri ve ilkçağ araştırmalan üzerine öğrenim gördü. Daha sonra Heidelberg Üniversitesi’ne geçerek Heinrich Rickert ve Wilhelm Windelband’in yanında felsefe araştırmalan yürüttü (1907-10). Marburg Üniversitesi’nde 1928’de başladığı görevinden 1935’te alındı. 1939-48 arasında Harvard Üniversitesi’nde, tarih ile felsefenin iç içeliğini vurgulayan araştırmaları yönetti. Sonunda ABD uyruğuna geçti. Ölümünden önce Pennsylvania Üniversitesi’nde dersler verdi. Başlıca yapıtları arasında Plato und die sogenannten Pythagoreer (1923; Platon ve Sözde-Pythagorasçılar), Philosophical Understanding and Religious Truth (1945; Felsefi Anlayış ve Dinsel Hakikat) ve Wissen, Wollen, Glauben (1955; Bilmek, İstemek, İnanmak) sayılabilir.
Frank, (Alfred) Erich (d. 28. Haziran 1884, Berlin – ö. 13 Şubat 1957, İstanbul), Alman asıllı Türk hekim. Kan hastalıkları ve şeker hastalığı konusunda yaptığı çalışmalarla tanınmıştır.
İlk ve orta öğrenimini Breslau’da (bugün Wroclaw) yaptı. Aynı yerde başladığı tıp öğrenimini Strasbourg’da tamamladı. Uzmanlığını da orada aldı. 1908-11 arasında Wiesbaden kent hastanesinde Wintradt’
351 Frank, Hans
ın yanında çalıştıktan sonra, Breslau Tıp Fakültesi İç Hastalıkları Kliniği’ne asistan olarak girdi. 1925’e değin bu klinikte kalarak 1913’te doçent, 1919’da profesör oldu. 1928’de aynı kentteki Winzel-Hancke kent hastanesinin başhekimliğine getirildi. Hitler’in iktidara gelmesinden sonra, Yahudi asıllı olduğu için baskıya uğradı ve Almanya’yı terk etmek zorunda kaldı. Çağrılı olarak geldiği Türkiye’de 1 Eylül 1934’te İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ne bağlı Vakıf Gureba Hastanesi’nde, II. İç Hastalıkları Kliniği yöneticisi oldu. Ölünceye değin de bu görevde kaldı.
İlk araştırmalarında yüksek tansiyonun nedenleri üzerinde duran Frank, Breslau
Erich Frank
Ana Yayıncılık Arşivi
Tıp Fakültesi’nde Minkowski’nin yanında çalıştığı sırada kan hastalıkları konusunda önemli araştırmalar yaptı. İstanbul’daki araştırmalannı ise asıl ilgi alanı olan şeker hastalığının tedavisi ve insülinin etkileri üzerinde yoğunlaştırdı. Aynca kalıtsal bir kansızlık türü olan Akdeniz kansızlığı üzerinde durdu ve karbonhidrat metabolizmasına ilişkin araştırmalar yaptı.
Tıp Fakültesi’ndeki yönetıci-hocalığı sırasında geniş bilgisi ve araştıncı özelliğiyle ün kazanan Frank, çok sayıda uzmanın yetişmesine katkıda bulundu. Yaşamının son yılla-nnda Alman Tıp Akademisi’ne üye seçilerek altın liyakat madalyasıyla ödüllendirildi. Türkiye’ye geldikten bir süre sonra Türk uyruğuna geçen Frank’ın Dahili Böbrek Hastalıkları (1941), Az Tanınmış Hastalıklar Grubu Hakkında (1944), Karbonhidrat Metabolizması Patolojisi (1949), İç Hastalıkları Dersleri (1951-56, 3 cilt) gibi yapıtlan vardır.
Frank, Hans (d. 3 Mayıs 1900, Karlsruhe -ö. 16 Ekim 1946, Nürnberg, Almanya), Alman siyaset adamı ve hukukçu. II. Dünya Savaşı sırasında Polonya genel valisi olarak görev yapmıştır.
I. Dünya Savaşı’nda cephede görev aldıktan sonra ekonomi ve hukuk okudu. 1921’de Alman İşçi Partisi’ne (sonradan Nazi Partisi) üye oldu. Zamanla partinin baş hukuk danışmanı ve Hitler’in kişisel avukatı durumuna geldi. Nazi yönetiminde Reichstag (Parlamento) başkanlığı ve adalet bakanlığı gibi önemli görevlerde bulundu.
Almanların 1939’da Polonya’yı işgal etmesinden sonra, bu ülkede kurulan sivil yönetimin başına genel vali olarak atandı. Irkçı Nazi ideolojisini hararetle savunan Frank yüz binlerce PolonyalInın öldürülmesi, mülklerine topluca el konması, gene yüz binlerce PolonyalI işçinin zorla çalıştırılmak üzere Almanya’ya gönderilmesi ve Polonya Yahudilerinin çoğunun katledilmeden önce büyük gruplar halinde gettolara doldurulması yönünde emirler verdi. 1942’de Hitler tarafından öteki görevlerinden alınmasına
Frank, tlya Mihayloviç 352
karşın, genel valilik görevini savuş sonuna değin sürdürdü.
4 Mayıs 1945’te ABD birliklerince yakalandı ve yargılanmak üzere Nürnberg’deki Uluslararası Askeri Mahkeme’ye sevk edildi. 1 Ekim 1946’da savaş ve insanlık suçlarından idama mahkûm edildi.
Frank, İlya Mihayloviç (d. 23 Ekim 1908. Petersburg – ö. 22 Haziran 1990, Rusya Federasyonu), Çerenkov ışımmı(*) olgusunun açıklanmasına ilişkin çalışmalarıyla 1958’de Nobel Fizik Ödülü’nü Sovyet fizikçiler Pavel A. Çerenkov ve İgor Y. Tamm ile paylaşan Sovyet fizikçi. 1934’te Çerenkov, ışığın, çok yüksek hızlarla hareket eden yüklü parçacıklar tarafından yayıldığını buldu. Nükleer fizik alanındaki araştırmalar üzerinde önemli etkide bulunan bu buluşun ardından, yüksek hızlı parçacıkların hızını belirlemeye ve ölçmeye yönelik yeni yöntemler geliştirdi. 1937’de Frank ve Tamm, bu etkinin kuramsal açıklamasını yaptılar.
Çefenkov ve Tamm ile birlikte, elektron ışınımı üzerine yaptığı araştırmalarla 1946’da Stalin Ödülü’nü de kazanan Frank, ayrıca gamma ışınlarım ve nötron demetlerini inceledi. 1944’te Moskova Devlet Üni-versitesi’nin fizik bölümünün başkanlığına atandı ve ölümüne değin üniversitede ders verdi. 1946’da da SSCB Bilimler Akademisi üyeliğine seçildi. Son çalışmalarını daha çok gamma ışınları ve nötron yayılımı üzerinde yoğunlaştırdı.