Frasch, Herman

(d. 25 Aralık 1851, Gaildorf, Württemberg, Almanya – ö. 1 Mayıs 1914, Paris, Fransa), Alman asıllı ABD’li kimyacı. Kükürt madenlerini işletmek için, bugün kendi adıyla anılan bir yöntem geliştirmiştir. 1891’de patent verilen Frasch yöntemi ilk kez Louisiana ve Doğu Texas’ta başarıyla uygulanmış ve geniş kükürt yataklarının çok daha düşük maliyetle işletilebilmesine olanak sağlamıştır.
1868’de ABD’ye göç eden Frasch, Philadelphia ve Cleveland’da kimyacı olarak çalıştıktan sonra, 1885’te Ontario eyaletinin Petrolia kentinde Empire Oil Company’yi kurdu. Ham petrolden kükürtü ayırmaya yarayan bir yöntem geliştirdi; ayrıca beyaz kurşunun, sodyum karbonatın ve elektrik ampullerinin flamanlarında kullanılan karbonun üretim yöntemlerine ilişkin patentler aldı. Başkanlığını yaptığı Union Sulphur Company’yi, dünyanın en büyük kükürt üreticisi şirketi haline getirdi.
Frasch yöntemi, derin yataklardaki kükürt cevherlerini işletmek üzere, Alman asıllı ABD’li kimyacı Herman Frasch’ın geliştirdiği madencilik yöntemi. Kükürtün erime noktasının (y. 116°C) üstündeki sıcaklıklara kadar ısıtılmış kaynar su yatağın derinliklerine basınçla gönderilerek kükürt eritilir. Yüzde 99 arılıktaki bu sıvı kükürt yukarıya pompalanarak bidonlara doldurulur ve katılaştığında sudan ayrılır.
Frasch bu yöntemi ilk kez 1894’te Louisia-na’daki kükürt madeninde uyguladı. 1895’te Frasch’ın katkılarıyla kurulan Union Sulphur Company, ardından da başka şirketler Texas ve Louisiana’daki kükürt yataklarını Frasch yöntemiyle işletmeye başladı.
Fraser (North Cape), Bruce Austin, Fraser, 1. Baron (d. 5 Şubat 1888, Acton, Londra yakınları – ö. 12 Şubat 1981, Londra), II. Dünya Savaşı’na katılmış İngiliz amiral, deniz kuvvetleri komutanı ve birinci lordu (1948-51).
1902’de Kraliyet Deniz Kuvvetleri’ne girdi. I. Dünya Savaşı’nda topçu subayı olarak hizmet etti. Savaştan sonra da topçuluğa olan ilgisini sürdürerek 1933’te Deniz Kuvvetleri ordudonatım bölümünün başına geti-! rildi. II. Dünya Savaşı başladığında donan-: ma müfettişi yapıldı; 1939-41 yıllarında deniz kuvvetlerindeki genişleme büyük öl- < çüde onun katkısıyla gerçekleşti. Bunun < ardından Fraser, Anayurt Donanması başkomutanlığına getirildi ve temelde SSCB’ye giden konvoyların korunması ile ilgilendi. Komutasındaki sancak gemisi “Duke of York” ile 26 Aralık 1943’te Norveç’in Kuzey Burnu (North Cape) açıklarında, •; Alman savaş gemisi “Scharnhorst” ile çatış- 4 maya girdi ve radar yardımıyla çoğunlukla \ gece sürdürülen mücadele sonunda Alnur. ‘ gemisini batırdı. 1944’te amiral olarak İngi- ¡¡j liz Pasifik filosu başkomutanlığına atandı ve \
2 Eylül 1945’te Tokyo Körfezinde Büyük \ Britanya adına Japonya’nın teslim belgelerini imzaladı. :
1946’da baron yapılan Fraser, 1948’de filo 1 amirali oldu; 1948-51 arasında ise Kraliyet Deniz Kuvvetleri birinci lordu görevinde :.J bulundu.
Fraser, Dawn (d. 4 Eylül 1937, Balmaın . Sidney yakınları), AvustralyalI yüzücü. -Olimpiyat Oyunlan’nda art arda üç ki: = (1956, 1960 ve 1964) altın madalya kazanan • ilk kadın yüzücüdür. 1956’dan 1964’e değin ‘ 100 m serbestte üst üste dokuz kez dünya -i rekoru kırdı. 29 Şubat 1964’te Kuzey Sid- 5 ney’de elde ettiği 58,9 sn’lik derece ancak 8 Şubat 1972’de, Sidney’de, gene bir Avus- * tralyalı olan ve 58,5 sn’lik bir derece yapan j Shane Gould tarafından geçildi.
Fraser 1956’daki Melbourne Olimpiyat Oyunları’nda, biri 100 m serbestte, öteki 400 m serbest bayrak yarışında olmak üzere ; iki altın madalya kazandı. 100 m serbestteki başarısını 1960 Roma ve 1964 Tokyo Olim- ? piyat Oyunlan’nda da yineledi. Ayrıca 400 -m serbestte (1956), 400 m serbest bayrak i yarışında (1960 ve 1964) ve 400 m karışık , bayrak yarışında (1960) gümüş madalya kazandı. 1964 Olimpiyat Oyunları’nda, kısa bir süre önce trafik kazası geçirmesine ve ; ağır bir biçimde yaralanmasına karşın başarılı oldu. i
1957’de serbestte 110 yardada (yaklaşık , 100 m) ABD’de birinci oldu. 100 m’de uzun | süre koruduğu dünya rekoruna ek olarak ; serbestte, 220 yardaya kadar beş farklı mesa- i fenin her birinde ilk dünya rekorunun sahibiy- i di; bu rekorlar ancak 1970’lerin başında kırıldı. Harry Gordon’la birlikte yazdığı oto- ‘ biyografisi Below the Surface (Suyun Altında; Avustralya’da Gold Medal Girl [Altın Madal- i yalı Kız] adıyla) 1965’te yayımlandı. JJ
Fraser, (John) Malcolm (d. 21 Mayıs m
1930, Nareen, Victoria, Avustralya), Avus- -m tralyalı siyaset adamı. Avustralya Liberal || Partisi’ne (LP) başkanlık etmiş, 1975-83 arasında başbakanlık yapmıştır.
Oxford’daki Magdalen College’da öğre-; nim gördü. 1955’te LP’den Parlamento’ya girdi. LP ile Vatan Partisi’nin (1982’den. sonra Avustralya Ulusal Partisi [NPA]) kurduğu koalisyon hükümetinde ordu baka-1 m (1966-68), eğitim ve bilim bakanı (1968-’ 69, 1971-72) ve savunma bakanı (1969-71) olarak görev yaptı.
Mart 1975’te LP’nin başkanlığına seçilen ^ Fraser, 1972’den beri iktidarda bulunan; Avustralya İşçi Partisi (ALP) hükümetinin kasımda düşmesi üzerine başbakanlığa 1 atandı. LP ile Vatan Partisi aralıktaki seçimlerde çoğunluğu sağlayınca Fraser yeni bir koalisyon hükümeti kurdu. Başbakan olarak, enflasyonu düşürmek için kamu, harcamalarını kısmak ve sendikaların aşırı:

i jilen anan tinin ılığa .taki : ye-ıkan }:amu . .ışın
ücret artışı isteklerine kSrşı durmak gibi yerleşik yöntemlere başvurdu. Avustralya’ nm ANZUS Paktı çerçevesindeki savunma yükümlülüklerini de kararlılıkla destekledi. Fraser’ın koalisyonu 1977 ve 1980 seçimlerini de kazandı. Ama Mart 1983’te yapılan seçimlerde İşçi Partisi karşısında yenilgiye uğradı. Bu yenilginin hemen ardından parti başkanlığından istifa eden Fraser, kısa süre sonra da Parlamento üyeliğinden ayrıldı.
Fraser, Peter (d. 28 Ağustos 1884, Fearn, Ross, İskoçya – ö. 12 Aralık 1950, Wellington, Yeni Zelanda), 1940-49 arasında Yeni Zelanda başbakanı. Fraser’ın II. Dünya Savaşı sırasındaki yönetimi, Yeni Zelanda’ nm uluslararası plandaki ağırlığını artırmıştır.
Fraser, Londra’da çalıştığı sırada 1908’de Bağımsız İşçi Partisi’ne girdi. Ama işsiz
Peter Fraser
High Commissioner for New Zealand
kaldığı için 1910’da Yeni Zelanda’ya göç etti. Burada çeşitli limanlarda ve doklarda çalıştı. Auckland’daki sendikalaşma etkinliklerinin ön safında yer aldı; Fraser’ın da önderlik ettiği 1912-13 Waihi ve Wellington grevleri sert bir biçimde bastırıldı. 1913’te Sosyal Demokrat Parti’nin, 1916’da da onun devamı niteliğindeki İşçi Partisi’nin kuruluşuna katılan Fraser, I. Dünya Savaşı için asker toplanmasına karşı çıkınca bozgunculuk suçuyla hapse atıldı (1916-17).
1918’de Parlamento’ya giren Fraser, hemen ardından İşçi Partisi’nde sekreterliğe getirildi. 1935’te işçi Partisi iktidara gelince eğitim, sağlık, denizcilik ve polis bakanı oldu. Bu görevi sırasında, özellikle ortaöğretim düzeyinde eğitim sistemini yeniden düzenleyen yasalarla, ulusal bir sağlık servisinin kurulmasını ve emekli gelirlerinin artırılmasını öngören Sosyal Güvenlik Ya-sası’nın (1938) çıkarılmasını sağladı.
1940’ta Michael Joseph Savage’ın ardından başbakan olan Fraser ülkesini savaş koşullarına hazırladı. Müttefiklerin Pasifik’teki askeri stratejisinde Yeni Zelanda’ya da söz hakkı sağladı. Maliye Bakanı Walter Nash’ in savaş sırasında hazırladığı fiyat istikrar programını başarıyla yönetti. Birleşmiş Milletler düşüncesinin gelişmesine katkıda bulundu, kuruluş bildirisinin yazımına katıldı. Burada küçük devletlerin sözcülüğünü üstlenen Fraser, büyük devletlerin veto hakkına karşı çıktı, saldırıya uğrayabilecek ülkeler için yardım güvencesi elde etmeye çalıştı. Ama bu çabalarında başarılı olamadı.
Sendikalardaki huzursuzluk, ekonomik denetimlerin yarattığı hoşnutsuzluklar ve barış döneminde askerlik hizmetiyle ilgili olarak yapılan yasal düzenlemeler 15 yıllık İşçi Partisi iktidarını 1949’da sona erdirdi. Bundan sonra Fraser, Parlamento’da muhalefet lideri olarak görevini sürdürdü.
Fraser, Simon bak. Lovat, Simon Fraser,
11. Lord