GERÇEKÜSTÜ
GERÇEKÜSTÜ-
Sürüngenler
İRTÜNME, temas halindeki iki yü-arasında, birinin öteki üzerinde aydırılması istendiğinde harekete rşı koymak üzere oluşan direnç. ¡Iıca iki türlü sürtünme vardır: ıa sürtünmesi, yuvarlanma sür-lesi. Kayma sürtünmesi statik dinamik sürtünme olarak ikiye iır. Örneğin masa üzerinde du-bir kitap, masa yavaş yavaş bir undan kaldırıldığında, sürtünme »/etinin (statik sürtünme) etkisiy-! hareketsiz kalmaya devam eder, süre sonra kitap masa üzerin-kaymaya başlar. Bu durumda kinetik (dinamik) sürtünmeden edilir. Masa ve kitap ne kadar îsüzse kayma o denli çabuk îr, yani sürtünme o denli az Sürtünmeyi belirleyen ikinci temas yüzeyindeki dik kuvvet-Sürtünme kuvvetinin söz konu-<fik kuvvete oranı “sürtünme kat-■’ olarak bilinir. Düzgün metal er arasında kinetik sürtünme yısı 0,15 ile 0,5 arasında deği-s genellikle statik sürtünme kat-ian küçüktür. Sürtünme kat-k= 0,15 olan iki yüzey arasın-dik kuvvet N=5 newton ise, ime kuvveti F=kN = (0,15) = 0,75 newtondur. Sürtünme ıları, temas halindeki yüzeyle-alanından bağımsızdır. Kinetik e katsayısı cismin hızına da değildir. Ancak cismin hızı ve r arasındaki dik kuvvet bü-bu katsayı artar. Yuvarlanma ■esi çok daha küçüktür. Te-:rin ve biiyalı yatakların (rul-kullanılması bu nedenledir.
Sürtünme kuvvetleri, enerji yitirici kuvvetlerdir, yani sürtünme kuvvetleriyle ilgili mekanik enerji korunma-yıp ısı biçiminde kaybolur. Isının mekanik eşdeğeri de sürtünme yoluyla ısı elde edilerek ölçülmüştür.
