Amerika’nın ikinci büyük devleti. 13° 40’ -17° 50’ kuzey enlemleri ile, 8 8 ° 15’ -92° 15’ batı boylamları arasında yer alır. Ülke Doğuda Atlas Okyanusu (Honduras Körfezi) ve Honduras Cumhuriyeti, batı ve kuzeyde Meksika, kuzeydoğuda İngiliz Hondurası, güney batıda Büyük Okyanus ve El Salvador ile çevrilidir.
Tarihi
Guatemala, Kristof Kolomb tarafından Amerika’nın keşfi ve bunu müteakip Avrupalıların buralara gelerek yerleşmelerinden önce Maya ülkesi idi. Yapılan araştırmaların neticeleri, burada büyük bir Maya medeniyetinin varlığını göstermektedir. Bu medeniyetin dil ve kültür gibi bazı kalıntıları hâlen yerli kızılderililer arasında devam etmektedir. Amerika’nın keşfinden sonra 4524 de Guatemalaya gelen İspanyol denizci Pedro de Alvarado tarafından bu ülke İspanyol sömürgeleri arasına katıldı. İspanyolların burada kurdukları ilk şehir olan Santiago, tamamen İspanyol sömürgesi olan Orta Amerika’nın merkezi idi. Bütün Orta Amerika ülkeleri ile birlikte 1821 yılında bağımsızlığını ilân eden Guatemala, bu zamanda Meksika’ya bağlı idi. Bağımsızlıktan iki sene son/a Meksika’dan ayrılarak kurulan Orta Amerikar Eyaletleri Fedarasyonuna üye oldu. 1829 da Francisco Monozan’ın seçimle başa geçmesinden sonra ülke diktatörlük, iç savaş ve sık sık vukubulan hükümet darbelerine sahne oldu. 1838 yılında Orta Amerika Eyaletleri Fedarasyonu dağıldı. Bundan sonra ülke tam manasıyla bağımsız hale geldi. Aynı sene başa geçen Rafael Carrea da 1865 senesine kadar ülkeyi diktatörlükle yönetti. Daha sonra birbiri ardından gelen hükümet darbeleri neticesinde, ülke yönetimini ele geçirenler daima diktatörlük rejimi ihdas etmişlerdir. 1966 da kabul edilen anayasa ile parlamenter rejime geçiş temin edildi. Bu anayasaya göre parlamento halk tarafından seçilen bir kongre ve tayinle tespit edilen bir konseyden müteşekkil idi. Ne var ki bu durum pek fazla sürmeden dağıldı. Tekrar diktatörlük rejimlerine dönüldü. Bu sıralarda başlayan sağ ve sol gerillaların silahlı mücadeleleri halen devam etmektedir.(1984)
Fiziki Yapı
108.889 km2 olan ülke toprakları, fiziki yapı itibariyle dört farklı bölgeye ayrılır. Batıda Büyük Okyanus kıyılarında, ortalama genişliği 60 km olan alçak, ovalık bir bölge bulunmaktadır. Bu ovalık kıyı şeridinin doğusunda Meksika’nın Sierra Madre de Chipas sıradağları nın devamı olan Sierra Madre volkanik dağ sırası yer alır. Ortalama 4000 m yüksekliğe sahip bu yanardağ dizisinin en önemli dağları; (4064 m) yüksekliğindeki Tacana Tajumulco (421 İm), (en yüksek dağıdır), Fuego (3918 m), Santa Maria Quezaltenango (3768 m) ve Agua (3757 m) dır. Bu volkanik sıradağlar, kuzey güney istikametinde, Büyük Okyanus kıyılarına paralel olarak uzanır. Bu dağ sırasının kuzeyinden ayrılarak güney doğu istikametinde uzanan iki sıradağ, Sierra Madre dağ sırasının doğusunda Atlas okyanusu kıyılarına
kadar uzanan yüksek yayla bölgesi ile birleşerek Honduras Körfezi kıyılarına batıya nisbeten daha dik yamaçlarla ulaşır. Ülkenin kuzeyinde Peten adı verilen geniş ovalık bölge yer alır.
Sierra Madre yanardağ sırasının batı kısımlarından doğarak Büyük Okyanusa dökülen pekçok ırmak bulunur.
Ancak bu ırmaklar pek önemli değildir. Ülkenin önemli ırmakları olan Usumarinta, Motagua ve Polochic nehirleri, Sierra Madre dağlarından doğarak Atlas Okyanusuna dökülürler. Bu nehirlerden Usumarinta Guatemala ile Meksika sınırının önemli bir bölümünü katettikten sonra, Meksika topraklarına geçerek,Atlas Okyanusu’na dökülür. Motagua ve Polochic nehirleri ise,ülkenin doğu sahillerinden Honduras körfezine dökülürler.Ülke topraklarındaki nehirlerden en uzunu 400 km ile Motagua’dır. Büyük Okyanusa dökülen nehirler ülkenin batı kıyılarından pekçok deniz kulaklarının meydana gelmesine sebep olmuştur. Volkanik dağların sıradağlar teşkil ettiği Guatemala’da, pekçok
krater gölü mevcuttur. Bu göller arasında üç tanesi kayda değer büyüklüktedir. Bunlar; Peten ovasının ortasındaki Peten gölü ile Sierra Madre yanardağ silsilesi üzerindeki Atitlan ve Honduros körfezi sahil kesimindeki İzabal gölleridir.
İklim ve Bitki Örtüsü
Ekvatora olan yakınlığı sebebiyle, sıcak ve nemli bir iklime sahiptir. Yıllık sıcaklık ortalamaları, yüksekliklere göre farklılık göstermekte olup, aylara dağılışı aynı seviyededir. Batı bölgelerinde ve diğer alçak bölgelerde senelik sıcaklık ortalaması 25-30°C arasında bulunmaktadır. Ülkenin 1500 m.ye kadar yüksekliğe sahip olan bölgelerde 20°C olan senelik sıcaklık ortalaması, 1500 m den daha yüksek olan bölgelerde ise, 10°C ye kadar düşer. Guatemala yağışları bol olan bir ülkedir. Yağışların en bol olduğu bölge Atlas Okyanusu kıyılarıdır. Her zaman yağmur şeklinde olan yağışın senelik ortalama miktarı 5000 mm civarındadır.Ülkenin orta bölgesindeki dağlık bölge; sıcaklığı daha düşük, yağış miktarının az olduğu bölgedir.Bunun yanısıra yerleşim ve tarım için en müsait yöreler bu bölgelerdir. Serin bir
iklime sahip olan bölgeler ise ikamet bakımından itibar edilmeyen kısımlardır. Ülkede sonbahar mevsiminde tayfun ve fırtınalar görülür.
Tabii Kaynaklar
Ülke topraklarının yarısı ormanlarla kaplıdır. Doğu ve kuzeyde Peten ovasında tropik ormanlar yer alır. Büyük Okyanus kıyılarında bulunan yaprak döken ağaçlar ve savanlar dağlık bölgelerde yerlerini çam ve meşe gibi yaprak dökmeyen ağaçlara bırakır. 3000 m. nin yukarısındaki bölgeler ise tamamen otluklarla kaplıdır. Tropik ormanlarda yetişen beyaz orkide, Guatemala’nın milli çiçeği olmuştur.Ülke yüzölçümünün yarısını kaplayan ormanlarda pekçok tropik kuş türlerinin yanında, maymun, domuz, Jaguar, geyik ve tapir gibi tropik orman hayvanları yaşamaktadır. Ülkedeki mevcut yeraltı zenginliklerinden çinko, kurşun, nikel, kükürt ve krom vardır.
Nüfus ve Sosyal Hayat
Guatemala; nüfus artış hızı yüksek olan bir ülkedir. 7.700.000 civarında olan ülke nüfusunun yarısını ülkenin yerli halkı olan kızılderililer teşkil eder. Diğer yarısı ise çoğunluğuna göre, melezler, zenci ve beyazlardan meydana gelir. Mayaların soyundan gelen kızılderililer, atalarının dil ve kültürünü halen muhafaza etmektedirler.
Din olarak katolikliği kabul etmelerine rağmen, atalarınındinlerini de tam manasıyla bırakmadıklarından, inanç olarak karışık bir yapıya sahiptirler. Ülkenin hemen kalabalık, hem de en fakir etnik grubudurlar. Melezler, zenciler ve beyazların meydana getirdikleri etnik gruplar umumiyetle İspanyol kültürünün tesirinde olmalarına rağmen, kendi aralarında birtakım farklılıklar gösterirler. Kızılderili olmayanlara ülkede “Ladinos” adı verilir. Nüfusun 1/8 i başşehri olan Guatemala City’de yaşamaktadır. Resmi dil İspanyolca olup, eğitim ve öğretim ücretsiz olmasına rağmen, okuma yazma bilenlerin toplam nüfusa oranı % 47 dir. Başşehri olan Guatemala City, ülkenin en büyük
şehridir.
Siyasi Hayat
Başkanlık sistemine dayalı bir Cumhuriyet idaresine sahip olan ülkede, bu başkanlık sistemi, her seferinde diktatörlük şeklinde kendisini göstermektedir. Yönetim olarak ülke 22 eyalete bölünmüştür. Bu 22 eyalet merkez,
doğu, batı, kuzey ve güney olmak üzere beş bölgede toplanır. Halk tarafından dört yıl için seçilen kongre, ülkenin yasama meclisidir. Buna rağmen ülkede eksik olmayan hükümet darbeleri, 1966 anayasasının işleyişini ortadan kaldırmaktadır. Bağımsızlığından günümüze kadar olduğu gibi, halen de üll^e bir cunta tarafından yönetilmektedir. Bir iç savaş, uzun yıllardan beri siyasi gruplar arasında devam etmektedir.
Ekonomi
Ekonominin temeli ziraat ve ormancılığa dayanmaktadır. Ülkedeki yanardağların püskürttüğü lavların kapladığı arazi oldukça verimlidir. Halkın ekseriyetinin uğraştığı ziraatte yetiştirilen ürünlerden kahve, pirinç, pamuk, muz, şekerkamışı, buğday, kakao, fasülye ve tütün en önemlileridir. Ormanlardan sert kereste, kauçuk ve sakız elde edilir. Hayvancılık Büyük Okyanus kıyılarında büyükbaş, dağlık yörelerde ise küçükbaş hayvancılık şeklinde yapılmaktadır. Genel olarak madenlerini teknik yetersizlik sebebiyle gereği gibi değerlendiremeyen ülkede çinko, kurşun, nikel ve
kükürt işletilen madenlerdendir.Turizm,son senelerde gelişen,ülke ekonomisine büyük katkılarda bulunan bir sektör olmuştur. Guetamala’ya bir yıl içerisinde gelen turist sayısı 500.000 i bulmaktadır.
Gelişmiş bir sanayisi bulunmayan Guatemala’da, mevcut olan sanayi yatırımlarında gıda ağırlık kazanmıştır. Tekstil, şeker, lastik ve konserve fabrikaları mevcut sanayii meydana getirir. Dış ticaretini özellikle A.B.D ve Batı Almanya ile yapar. Dışarda makina, âlet, motorlu taşıtlar ve ilâç ithal eden ülke kahve, pamuk, muz, şeker, kereste, kauçuk ve sakız ihraç eder. Dünyanın en büyük çiklet üreticisidir. 3.000 km si asfalt olmak üzere toplam 13.000 km karayoluna sahip olan ülkedeki mevcut 1300 km lik demiryolu Büyük Okyanus kıyılarından Karayip (Honduras Körfezi) sahillerine kadar uzanır. En büyük limanları, Puerta Barrios ve Champerico’dur. Bir tane beynelmilel havaalanı vardır.