Hawaii
Büyük Okyanus’ta adâ. ABD’nin Hawaii eyaletini oluşturan adalar topluluğu içindeki en büyük ada olan Ha- waii’nin yüzölçümü 10 449 km2, nüfusu 120 317’dir. En büyük kenti, doğu kıyısındaki Hilo’dur.
Hawaii
ABD’nin en yeni eyaleti. Büyük ©kyanus’un orta keşi- mindeki bir adalar (en büyüğü Hawaii adası) öbeğin- den oluşan Hawaii eyaletinin yüzölçümü 28 313 km2, nüfusu 1 108 029, merkezi ve en büyük keıjti Honolu- ‘•!■■’dur
Yengeç dönencesinin her iki yanında 2 600 km uzunluğunda bir alana yayılan Hawaii adalarını oluştu- ran 130 adadan 8’i dışında tümü çok küçüktür ve yal- nızca 7’sinde sürekli yerleşme vardır. Çok büyük bölü- mü yanardağ kökenli olan adaların en yüksek noktası, Hawaii adasındaki sönmüş bir yanardağ olan Mauna Kea’da 4 205 m’yi bulur. Bütün yıl boyunca yumuşak bir iklimden yararlanan (ocak ayı sıcaklık ortalaması 22 °c, temmuz ayı ortalaması 27 °C) adalar, bol da yağış al- dıklarından, büyük bölümleri gür bir bitki örtüsüyle kaplıdır. Başlıca gelir kaynağını turizm oluşturur, ©zel- likle tarım ürünlerinin işlenmesine (ananas konserve ve
meyve suları) yönelik sanayi de oldukça gelişmiştir. TARİH
- 400 – 900 yıllan arasında Markiz adalarından ve Tahiti’den gelen polinezyalıların yerleştikleri Haiti adaları
- XVI.yy’da bulunmakla birlikte, ilk olarak İngiliz denizcisi ve gezgini )ames Cook, Ocak 1778’de günümüzdeki Waimea (Kauai adasında) kenti yakınında karaya çıkıp, adalara o sırada İngiliz donanmasını yönetmekte olan Sandwich kontunun onuruna “Sandwich adaları” adını verdi. Ertesi yıl dönüş yolculuğunda yeniden ada- lara uğradıysa da, Hawaiililer tarafından öldürüldü. Çeşitli topluluklar arasındaki on yılı aşkın (٦782-1792) savaşlar sonucunda kral Kamehameha I, Hawaii adasında denetimi ele geçirip, 1810’a doğru adalarda bütünlüğü sağlayarak Hawaii Krallığı’nı kurdu. O tarihten sonra, beyaz tüccarların özellikle sandal ağacı satın almak için uğradıkları adalarda, Kamehameha ll’nin tahta çıkmasından (1819) sonra. New England’dan gelen misyo- nerler hıristiyanlığı yaymaya başladılar. Kamehameha lll’ün döneminde (1825’e d.- 1854), hükümet danış- manlığına getirilen AB□’!¡ misyoner William Ric- hards’ın çalışmalarıyla bir anayasa hazırlanan ülkede. Batı meşrutiyetlerini andıran bir yönetim kuruldu. 1842-1854 arasında başbakanlığa getirilen AB□’!؛ mis- yoner Gerritt P. Judd’un yönetimi döneminde,Hawaü, ABD balina avcılarının başlıca ikmal üssü haline geldi. Kamehameha IV (1854-1863) ve Kamehameha V (1863-1872) dönemlerinde tarım işçisi olarak pek çok Çinli, Polinezyalı ve Japon göçmenin geldiği ülke, Kala- kaua’nın döneminde ( 1 874-1891 ), AB’yle eşiti¡ ticaret anlaşmaları imzalayıp, şekerkamışı tarlalarında çalı- şacak yen¡ Asyalı işçiler getirildi. Kalakaua’nın yerine geçen kraliçe Uluokalani’nin yabancı işadamlarının desteğiyle devrilmesinden (1893) sonra, bir geçici hü- kümet kurulup, ertesi yıl Hawai¡ Cumhuriyeti’nin kurul- duğu ilan edilerek, devlet başkanlığına ABD asıllı San- ford Dole seçildi. O tarihten sonra ticaretin büyük bölümünü ABD’li işadamlarının ele geçirdikleri ülke,
- 12.Ağustos 1898’de ABD tarafından işgal edilip, 1 4 Ha- ziran 1902’de ABD “toprağı” ilan edildi. Turizmin o ta- rihten başlayarak büyük ölçüde geliştiği ve özellikle Pearl Harbor, birçok ABD deniz üssünün kurulduğu Hawaii adaları, Pearl Harbor’a Japonların saldırmasıyla ABD’nin ikinci Dünya Savaşı’na girmesinin ardından, savaş boyunca sıkıyönetimle yönetildi. Savaşın sona ermeşinden kısa süre sonra da, 21 Ağustos 1959’da ABD’nin ellinci eyaleti oldu.
Hawaii adalarının ikinci büyük adası Maui’nin doğu kesimindeki Haleakala krateri, dünyadaki en büyük sönmüş yanardağ kraterlerinden biridir. 65 km2‘yi aşkın bir alana yayılır; çevresindeki topraklarla birlikte ulusal park olarak korunmaya alınmıştır.