hemoglobin

hemoglobin

Bütün omurgalıların ve bazı omurgasızların alyuvarla­rında bulunan kırmızı pigmentli protein. Hemoglobinin bazı bitkilerde de varlığı saptanmış, ama işlevi aydınlatı­lmamıştır.

Omurgalılarda hemoglobin kemik iliğinde üretilir ve dalakta yakılır. Demir gibi bazı bileşenleri yeniden işle­nerek, kemik iliğine geri taşınır. Hemoglobin iki bölüm­den oluşan bir proteindir: Sarmal bir zincir; bir demir ve porfirin bileşimi olan “hem”. Porfirin, ortasındaki bir boşluğun çevresinde, dört azot atomlu karbon bazlı büyük bir halkadan oluşur. “Herri’de, azotlar boşlukta­ki bir demir atomunu yakalar ve buradaki demir daha sonra biroksijenyada karbondioksit molekülüne ya da globin zincirinin bir parçasına, gevşek bir bağla bağlalar.

Akciğerlerde alyuvarlar karbon dioksiti bırakarak, oksijen alırlar. Bu gaz alışverişi beden hücrelerinde ters yönde gelişir. Hemoglobin, solunumla alınan ve oksije­nin yerini alabilen karbon monoksitle güçlü bir bileşik (karboksihemoglobin) oluşturur ve kan dokulara yeterli oksijen iletemez duruma geldiğinden, karbon monoksit soluyan kişi sonunda ölür. Hemoglobinin yenilen­mesi için, beslenme rejiminde demirin, ayrıca B₁₂ vita­mini ve folik asitin bulunması gerekir. B₁₂ vitaminin be­dene alınabilmesi için midenin ürettiği özetkenin (entrensek faktör ya da içsel etken) var olması gereklidir. Özetken yokluğu, öldürücü kansızlıkla (Addison hasta­lığı) sonuçlanır. Orak hücreli kansızlık da, alyuvarlarda anormal bir hemoglobin türünün bulunduğu kalıtımsal bir hastalıktır.