hemoglobin
hemoglobin
Bütün omurgalıların ve bazı omurgasızların alyuvarlarında bulunan kırmızı pigmentli protein. Hemoglobinin bazı bitkilerde de varlığı saptanmış, ama işlevi aydınlatılmamıştır.
Omurgalılarda hemoglobin kemik iliğinde üretilir ve dalakta yakılır. Demir gibi bazı bileşenleri yeniden işlenerek, kemik iliğine geri taşınır. Hemoglobin iki bölümden oluşan bir proteindir: Sarmal bir zincir; bir demir ve porfirin bileşimi olan “hem”. Porfirin, ortasındaki bir boşluğun çevresinde, dört azot atomlu karbon bazlı büyük bir halkadan oluşur. “Herri’de, azotlar boşluktaki bir demir atomunu yakalar ve buradaki demir daha sonra biroksijenyada karbondioksit molekülüne ya da globin zincirinin bir parçasına, gevşek bir bağla bağlalar.
Akciğerlerde alyuvarlar karbon dioksiti bırakarak, oksijen alırlar. Bu gaz alışverişi beden hücrelerinde ters yönde gelişir. Hemoglobin, solunumla alınan ve oksijenin yerini alabilen karbon monoksitle güçlü bir bileşik (karboksihemoglobin) oluşturur ve kan dokulara yeterli oksijen iletemez duruma geldiğinden, karbon monoksit soluyan kişi sonunda ölür. Hemoglobinin yenilenmesi için, beslenme rejiminde demirin, ayrıca B12 vitamini ve folik asitin bulunması gerekir. B12 vitaminin bedene alınabilmesi için midenin ürettiği özetkenin (entrensek faktör ya da içsel etken) var olması gereklidir. Özetken yokluğu, öldürücü kansızlıkla (Addison hastalığı) sonuçlanır. Orak hücreli kansızlık da, alyuvarlarda anormal bir hemoglobin türünün bulunduğu kalıtımsal bir hastalıktır.