İngiliz’in Çanakkale Savası Günlüğü”SAVASIN YÜZ GÜNÜNÜ”
Çanakkale savaşı
İNGİLİZ MAYIN GEMİSİNDE GÖREVLİ BİR MÜHENDİSİN, SAVASIN YÜZ GÜNÜNÜ ANLATTIĞI GÜNLÜĞÜNDE, ÖNEMLİ BİLGİLER YER ALIYOR…
Çanakkale savaşı esnasında “Loch Broom” adlı İngiliz mayın tarama gemisinde görevli Mühendis John Monaghan bir günlük tutmuştu. İngiliz arşivlerindeki araştırmalarım esnasında rastladığım, arşiv görevlilerinin “A Trawlers Part in the Gallipoli Campaign” adını verdikleri John Monaghan tarafından kaleme alınan günlük beni oldukça heyecanlandırdı. Savaş esnasında el yazısıyla yazdmış olan günlük, savaşa bir de düşman saflarından bakabilmek adına ayrı bir öneme sahip olmalıydı.
Günlük, 15 Mart-28 Haziran 1915 tarihleri arasında savaşın en yoğun zamanında tutulmuş ve yaklaşık 100 günü kapsıyor. John Monaghan’m günlüğe 15 Mart 1915 günü başladığı anlaşılıyor. Yani Türk ordusunun Çanakkale Deniz Savaşı’nı kazanarak boğazların hâkimiyetinin tekrar Türklere geçmesinden üç gün önce.
John, denize gömülen meşhur savaş gemilerinin yok oluşunu, bizzat şahidi olarak günlüğüne yazmış. 25 Nisan’da ise, Anzak Koyu’ndan topladıkları cesetlerden bahsediyor. Savaşın en zor zamanlarına şahit olan yazar, ağır yaralıların can çekişmelerine ve yaralardan ötürü çektikleri dayanılmaz acıya da şahit olarak bunlara günlüğünde yer vermiş.
Son Sayfadaki Kan İzleri
Anzak Koyundaki müttefik ordu birlikleri M Günlüğün ilk ve kan izleri taşıyan son sayfası Günlüğün muhafaza edildiği Londra’daki Imperial War Museum ▼Günlüğün müze tarafından hazırlanan cildi ve kapağı onlar için dua ediyor” gibi ifadelere rastlanmaktadır.
John Monaghan Çanakkale’de olduğu sürece sadece Loch Broom gemisinde barmmamıştır. İhtiyaç olduğu zaman John, farklı gemilerde görevlendirilerek ölüleri ve yaralıları taşıyordu. Bu gemilerde aynı zamanda çıkarma esnasında karadan istenilen malzemelerin temini ile de ilgileniyordu.
Günlüğün sayfaları arasında en bariz ve dikkat çekeni kan izleri taşıyan son sayfasıdır. John Monaghan, günlüğünü 28 Haziran’a kadar yazabilmiş. Son sayfalardaki kan izlerine ve notlarına bakılacak olursa sayfayı yazdığında yaralıydı. 21 Ağustos 1915’te hayati’gözlerini yuman ve şu an Çanakkale’de yatmakta olan John Monaghan’m tuttuğu günlük gibi nice Türk yahut yabancı askerin notları keşfedilmeyi bekliyor.
Günlük sahibini Çanakkale’ye taşıyan Loch Broom adlı mayın tarama gemisi İngiltere’den hareket etmiş,
Cebeli Tarık Boğazı’ndan Akdeniz’e geçerek ilk olarak Malta’ya uğramış ve daha sonra da gemilerin hareket emri bekledikleri Limni Adası üssüne gelmiştir.
Mayın tarama gemisinin asıl vazifesi, Saros Körfezi’ne yerleştirilen mayınları tarayıp imha etmek, yaralı ve ölüleri toplayarak taşımaktı. Günlükte, zaman zaman bu anlamda “Saat şu an sabah 5 buçuk. Limni Adası’ndan demir aldık ve ölüleri toplamaya Türk kıyılarına gidiyoruz” ve “Birçok ölüyü aldık. Bir rahip de bizlere eşlik ediyor ve ölülerin başında