Kang Youwei, Wade-Giles yazımında

 

nin doğasına ilişkin düşünceleri oluşmaya başladı.

İlk toplumsal reform girişimi 1883’te, bü­yümemeleri için kadınların ayaklarını sıkıca sarma geleneğini kendi köyünde kaldırmaya çalışması oldu. Qing (Mançu) İmparatorlu- ğu’ndaki (1644-1911/12) yozlaşma karşısın­da, başka bazı Çinlilerle birlikte temel kurumsal reformların gerekliliği düşüncesi­ni benimsedi. 1888’de, Çin’in kurtuluşu konusunda imparatorluk sarayına sunduğu öneriler ilgi görmeyince, aydınlar arasında görüşlerini yaymak ve halkı uyandırmak amacıyla harekete geçti. 1890’da Guang­zhou ’da (Kanton) yeni öğretiyi temel alan bir okul kurdu. Aralarında, reform hareke­tinde birlikte çalıştığı Liang Qichao’m da bulunduğu öğrencilerinin katkısıyla Xin Xue Wei Jing Kao (1891; Yeni Hanedanın Sahte Klasikleri) adlı bir kitap yazdı. Bu yapıtta, devlet kültürünün temelleri olarak kutsal kabul edilen Konfüçyüs klasiklerinin Han döneminde (İÖ 206-İS 220) değiştirile­rek özgün biçimlerinden uzaklaştırıldığını ortaya koydu. Daha sonra yazdığı Kong Zi Gai Jin Kao (1897; Bir Reformcu Olarak Konfüçyüs) Konfüçyüs’ün çağdaş sorunlara ışık tuttuğunu, değişimi ve insanlığın ilerle­yişinin kaçınılmazlığını savunduğunu öne sürdü. Eleştirmenlerce Konfüçyüs’ü kendi amacı için kullanmak ve kurulu düzeni zayıflatmakla suçlanmasına karşın, Konfüç- yüsçü öğretilerle ilgili yorumları ve eski metinler üzerine araştırmaları Çin’in geçmi­şini yeniden ele alan çağdaş araştırmacılar için yol gösterici olmuştur.

Çin’in 1895’te Japonya’ya yenilmesi üzeri­ne Kang, o sırada Pekin’de bulunan yüzler­ce taşralı aydının, aşağılayıcı barış koşulları­nı kınayan ve imparatorluğu güçlendirecek geniş kapsamlı reform taleplerinde bulunan bir dilekçe vermesini sağladı. Çin’in karşı karşıya olduğu tehlikelere karşı halkı hare­kete geçirmek için yandaşlarıyla birlikte çeşitli gazeteler çıkardı ve Ulusal Güçlenme için Araştırma Derneği’ni kurdu. Ama bu örgüt 1896’da kapatıldı.

Kang 1898’de, yabancı güçlerin Çin’i böl­me girişimi üzerine yandaşlarıyla birlikte, Rusya’nın ilerlemesini önlemek için İngilte­re ve Japonya ile ittifak kurulmasını savun­du. Ayrıca, Çin’i yalnızca kurumsal reform­ların kurtarabileceğini öne sürdü. Kamu­oyunun görüşlerim serbestçe ifade edebil­mesini engelleyen kısıtlamaların kaldırılma­sını, meclislerin toplanmasını, hatta halkın egemenliği ve güçler ayrımı ilkelerinin be­nimsenmesini istedi. Bu görüşlerine destek toplamak amacıyla Ülkeyi Koruma Derne­ği’ni kurdu. Sonunda İmparator Guangxu’ yü reformlar konusunda ikna etmeyi başar­dı. Uygulamaya başlanan reformlar arasın­da yönetimin yeniden düzenlenmesi, silahlı kuvvetlerin güçlendirilmesi, devlet memur­luğu sınav sisteminde yeni ölçütlerin kabul edilmesi, ticaret ve sanayinin geliştirilmesi, yerel yönetimlerde özerkliğin güçlendiril­mesi, Pekin Üniversitesi’nin ve modern okulların açılması yer alıyordu.

Ama Guangxu’nün analığı Cixi’nin bir darbeyle ülkede denetimi ele geçirmesi üzerine reform uygulamasına son verildi. İmparator sarayına hapsedildi ve aralarında Kang’ın erkek kardeşinin de bulunduğu altı reform önderi idam edildi; birçok kişi tutuklandı. Liang Qichao ile birlikte Japon­ya’ya kaçan Kang, Japon ve İngiliz hükü­metlerinden imparator için yardım sağlaya­mayınca Kanada’ya geçti. Orada, halk ara­sında daha çok İmparatoru Kurtarma Der­neği adıyla bilinen Çin Reform Derneği’ni kurdu. Dernek, 1907’de Anayasal Parti’ye dönüşmüştür.

1900’de Anhui ve Hubei eyaletlerinde girişilen ve imparatoru yeniden yöneti­me getirmeyi amaçlayan ayaklanmaların başarısızlıkla sonuçlanması üzerine Kang, kitap yazma çalışmalarına döndü. En önemli yapıtı, bu dönemde tamamladığı Da Dong Shu’dur (1913; Büyük Birlik). Bu yapıtta Kang, insanlığın belirli aşamalardan geçerek ulaşacağı bir dünya tasarlar. Bu düşsel dünyada ırk, din, devlet, sınıf, cinsi­yet ve aile sınırlamaları ortadan kalkacak, evrensel bir yönetim altında eşitlikçi, özerk toplumlar oluşacaktır.

Kang 1903’te siyasal ve toplumsal etkinlik­lerine yeniden başladı. Ülke dışında yaşa­yan Çinlilere yardım etmek ve onları ortak bir amaç çevresinde birleştirmek için arka­daşlarıyla birlikte uluslararası bir şirke’t kurdu, ayrıca okullar açtı, çeşitli gazeteler yayımladı. ABD, Meksika, Japonya ve Güneydoğu Asya’da yürüttüğü bu etkinlik­ler, Çinli devrimcilerle sıkı bir rekabete girmesine yol açtı.

Kang sürgündeyken pek çok yeri dolaştı. Avrupa’daki yaşamı ve Batı tarihi üzerine araştırmaları sonucunda, siyasal bir dönü­şüm yolu olarak devrimin şiddet ve yıkım getirdiğini düşünmeye başladı; Çin’in yeni­den inşası için devrime alternatif olarak bilim, teknoloji ve sanayinin geliştirilmesini önerdi.

1914’te Çin’e döndükten sonra Çinli devlet adamı Yuan Shikai’ın (1859-1916) monarşi­yi geri getirme girişimlerine karşı yürütülen eylemlere katıldı. Gerçek bir demokratik cumhuriyete geçişi sağlayacağını öne süre­rek anayasal monarşiyi savundu. Bu görüşü­ne uygun olarak 1917’de Qing hükümdarını yönetime getirmek için uğraştı. Ama bu girişimleri sonuç vermedi. Sonraki yıllarda, ülkenin bölüneceği korkusuyla devrimci önder Sun Yat-sen’in Güney Çin yönetimi­ne karşı çıktı. Çin’in en değerli mirasının korunmasını ve halka manevi açıdan yol gösterme işlevini üstlenecek yeni bir Kon- füçyüsçü dinsel kurumun oluşturulmasını savundu. Bu görüşlerinden dolayı bazı ya- zarlarca eleştirilmiştir. Son yıllarında felsefi düşüncelerini yeniden gözden geçirerek Cennet adlı son kitabını yazdı. Bu yapıtında astronomi bilgisiyle metafizik düşüncelerini kaynaştırmaya çalıştı.

Çin klasikleri, siyaseti ve ekonomisi üzeri­ne çok sayıda kitap ve makalesinin yanı sıra yolculuk anılan ile bir şiir derlemesi de bulunan Kang, aynca ünlü bir kaligraftı.

Kang üzerine en önemli başvuru kaynak- lanndan biri, Jung-pang Zo’nun K’ang Yu-wei: A Biography and a Symposium (1967; Kang Youwei: Bir Yaşamöyküsü ve Bir Makaleler Derlemesi) adlı yapıtıdır.