kansızlık
kansızlık, anemi olarak da bilinir, kandaki alyuvarlann sayı ya da hacimce azalması ya da yetersiz hemoglobin içermesiyle ortaya çıkan bozukluk. Oluşma nedenine, alyuvarlann boyuna ve içerdiği hemoglobin mikta-nna ve ortaya çıkan belirtilere göre yüze yakın kansızlık türü vardır. Kronik ya da akut kan kaybına bağlı olabilir; orak hücreli kansızlık , kalıtsal sferositoz ya da glikoz-6-fosfat dehidrojenaz eksikliğinde olduğu gibi kalıtsal bozukluklar ya da sulfonilamit, primakin ya da naftalin gibi kimyasal maddeler de alyuvarların topluca yıkımına (hemoliz) yol açar. Lösemi ve aplastik kansızlık gibi kemik iliği hastalıkları; alyuvar yapımı için gerekli maddelerden özellikle B12 vitamini, folik asit, demir ve bazı hormonların yetersizliği; başta kronik enfeksiyonlar, yaygın kanser ve böbrek yetersizliği olmak üzere bazı hastalıklarda oluşan toksinler ile bazı ilaçlar da alyuvar yapım süreçlerini etkileyerek bu hücrelerin yetersiz miktarda yapılmasına yol açar.
Kansızlıklarda, genellikle dört tür yapı bozukluğu görülür. Alyuvarlar normalden büyükse büyük hücreli kansızlıktan (örn. Addison kansızlığı), alyuvarlann yapısının görece normal olmasına karşın sayısında azalma varsa normal hücreli kansızlıktan (örn. mide ülserinde ya da hemofilide olduğu gibi ani kan kaybından kaynaklanan kansızlık), alyuvarlar normalden küçükse basit küçük hücreli kansızlıktan (örn. kronik iltihaplı hastalıklar ve böbrek hastalığında görülen kansızlık), hemoglobin yoğunluğunda ve alyuvarlann boyunda azalma varsa hipokrom küçük hücreli kansızlıktan (örn. demir eksikliği kansızlığı, Akdeniz kansızlığı) söz edilir.
Kansızlıkta en sık rastlanan belirti genellikle deri, mukozalar ve tırnaklarda soluk-luktur. Kulak çınlaması, baş dönmesi, bayılma ve soluk darlığı dokulardaki oksijen yetersizliğine bağlıdır. Kalbin dokulann yeterince oksijen almasını sağlamak için çok fazla çalışması, kalp büyümesine ve kalp atım hızının artmasına yol açar. Kansızlık tedavisi, türüne göre çok büyük farklılıklar gösterir. Başlıca tedavi biçimleri şöyle sıralanabilir: Belirli bir maddenin yetersizliğinde eksik maddelerin vücuda verilmesi, toksik etkenlerin saptanması ve vücudun bu maddelerden temizlenmesi, kansızlığa neden olan temel bozukluğun giderilmesi, kimi zaman cerrahi yöntemler (örn. dalağın alınması) kullanılarak kansızlığın hafifletilmesi ya da kan nakli yapılarak kan hacminin artırılması.
Kansk, Rusya Federasyonu’nun orta kesiminde, Krasnoyarsk bölgesinde (kray) kent. Kan Irmağı kıyısında kuruludur. Trans-Sibirya Demiryolu’nun boydan boya geçtiği kent, 1640’ta yapılan bir kalenin çevresinde gelişmiştir. 1980’lerin başında büyük bir kömür bölgesi olarak gelişen Kansk-Açinsk linyit havzasının merkezidir. Ayrıca pamuk ve gıda sanayileri ile hammadde olarak odun kullanılan sanayi kollan vardır. Nüfus (1989) 110.000.
Kansu, Ceyhun Atuf (d. 1919, İstanbul -ö. 17 Mart 1978, Ankara), Anadolu insanının zor yaşam koşullarını yansıtan toplumcu şiirleriyle tanınan şair ve yazar.
Eğitimci ve siyaset adamı Nafi Atuf Kan-su’nun oğluydu. Çok küçük yaşta annesini yitirdi. 1921’de babasıyla birlikte Ankara’ya gitti. Ankara Gazi Lisesi’ni (1938) ve İstanbul Üniversitesi Tıp Fakültesi’ni (1944) bitirdi. Ankara Numune Hastanesi’nde çocuk hastalıkları dalında uzmanlık eğitimini tamamladıktan sonra Turhal Şeker Fabrika-
sı, Ankara’da Şeker Fabrikaları Genel Müdürlüğü ve Etimesgut Şeker Fabrikası’nda hekimlik yaptı.
İlk şiiri lise öğrencisiyken okul dergisi Filiz’de yayımlandı (1938). Daha sonra İnkılapçı Gençlik, Ülkü, Yücel, Millet, İstanbul gibi dergilerde çıkan şiirlerinde halk şiiri duyarlığını hece ölçüsü içinde sürdürdü. 1940’tan sonra olgunlaşmış bir şiirle kuşağının önde gelen temsilcileri arasına girdi. Varlık, Ataç, Yön, Papirüs ve Türk Dili dergilerindeki ürünlerinde halkın yaşam mücadelesi içinde çektiği acılan coşkulu bir söyleyişle yansıttı. Aynı tutumu makale, deneme ve radyo konuşmalarında da sürdüren Kansu ayrıca Çocuk dergisinde masallar, Vakit ve Ulus gazeteleri ile Varlık ve Seçilmiş Hikâyeler Dergisi’nde öyküler yayımladı. Türk Dil Kurumu’nda da (TDK) görev yapan Kansu Köy Öğretmenine Mektuplar (1964) adlı yapıtıyla 1965 TDK Deneme Ödülü’nü, Bağımsızlık Gülü (1965) adlı kitabıyla aynı yılın Yeditepe Şiir Armağam’m, Sakarya Meydan Savaşı (1970)’ adlı şiir kitabıyla da 1970 Behçet Kemal Çağlar Ödülü’nü kazandı. 1986’da adına bir şiir ödülü kondu.
Öbür önemli yapıtları arasında Bir Çocuk Bahçesinde (1941), Bağbozumu Sofrası (1944), Çocuklar Gemisi (1946), Yanık Hava (1951), Hazircn Defteri (1955), Yurdumdan (1960), Buğday, Kadın, Gül ve Gökyüzü (1970) adlı şiir kitapları ile makale ve denemelerinin derlendiği Devrimcinin Takvimi (1962), Ya Bağımsızlık Ya Ölüm (1964), Atatürkçü Olmak (1969), Halk Önderi Atatürk (1972), Cumhuriyet Bayrağı Altında (1973) ve Cumhuriyet Ağacı (1973) sayılabilir. Tüm Şiirleri 1978’de ölümünden sonra iki cilt olarak yayımlanmış, ayrıca Güneş Salkımı (1991) ve Bir Kasabadan Resimler (1991) adıyla bir araya getirilmiştir.